Օգոստոսի 26-ին ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հարցազրույց է տվել Հանրային հեռուստատեսությանը:

Հարց. Բարի երեկո, պարո՛ն Միրզոյան, շնորհակալություն, որ ժամանակ գտաք հարցազրույցի։ Այս տարի դիվանագետների հետ հանդիպումը տեղի է ունենում Կապանում, Սյունիքում։ Սա այն ենթատեքստն ունի՞, որ Սյունիքն այս տարի լուրջ բանակցային գործընթացների մեջ էր։ 

Արարատ Միրզոյան. Բարև ձեզ, ես եմ շնորհակալ հրավերի համար։ Իսկապես, մենք շատ կարևոր, համենայնդեպս դիվանագիտական ծառայության տեսանկյունից կարևոր իրադարձություն և միջոցառում ենք անցկացնում Կապանում։ Տարեկան աշխատաժողովը, դեսպանահավաքը, ինչպես ընդունված է ասել, անցկացնում ենք Կապանում, Սյունիքի մարզում։ Նախորդիվ մենք դեսպանահավաքներ ունեցել ենք նաև Ջերմուկում, Դիլիջանում, և ընդհանրապես մեր նպատակն է մարզերում, մարզկենտրոններում, մարզային քաղաքներում, բնակավայրերում անցկացնել մեր հանդիպումները։ Կարծում եմ և՛ քաղաքական համատեքստ կարող ենք այստեղ գտնել, և՛ տնտեսական բաղադրիչ, նաև մարզային կյանքի աշխուժության տեսանկյունից: Եվ նաև առաջին հերթին մեր դեսպանների համար շատ օգտակար է օտարերկրյա մայրաքաղաքներից վերադառնալիս լինել ոչ միայն Երևանում, այլև այցելել մարզեր և տեսնել, և՛ ենթակառուցվածքների փոփոխությունները, և՛ մարդկանց հետ շփվել, և՛ նոր լիցքեր ստանալ։ 

Հարց. Այս պահին, երբ մենք զրուցում ենք, ես տեսա` դիվանագետները գնացին Մեղրի: Ինչու՞ Մեղրի, այնտեղ նրանց ներկայացվելու է այդ ճանապարհը, այդ փոփոխությունները, որ պետք է վաշինգտոնյան համատեքստում լինեն:

Արարատ Միրզոյան. Ենթակառուցվածքներ են կառուցվում և նախատեսվում: Հիմա նույն տրամաբանությամբ կարո՞ղ եք ասել, որ ես տեսա, որ Կապան գալիս դեսպաններն այցելեցին Վեդիի ջրամբար, ինչու՞ Վեդիի ջրամբար և ինչ-որ աշխարհաքաղաքական հետևություններ անել. որովհետև կարևոր ենթակառուցվածք է, և լավ է, որ դեսպանները տեսնեն: Հիմա Մեղրիի մոտ կտեսնեն, օրինակ՝ «Հյուսիս-հարավ» տրանսպորտային այդ հանգույցի, մայրուղու, միջանցքի մի կարևոր կտոր՝ թունելի շինարարությունը, կտեսնեն Հայաստան-Իրան սահմանային անցակետը և այլն, և այլն. դիվանագետներն  անձամբ հասկանան՝ ոչ միայն ինչի մասին է խոսքը և տեսնեն` ինչ է կատարվում Հայաստանում։ Բայց մենք հիմա, կարծում եմ` խոսակցության ընթացքում այն ձեր ակնարկած մյուս շերտերին անդրադառնալու հնարավորություն կունենանք։ 

Հարց. Իշխանություններն ասում են, որ մենք Ադրբեջանի հետ կնքել ենք խաղաղություն և մեր տարածաշրջանում բացվել է խաղաղության դարաշրջան։ Մենք Վաշինգտոնում տեսանք, որ խաղաղության պայմանագիր չի ստորագրվել, նախաստորագրվել է։ Այսինքն` չե՞ք կարծում, որ վաղ է խոսել խաղաղության դարաշրջանի մասին, և ընդդիմադիրները, պարո՛ն Միրզոյան, ասում են, որ իշխանությունը մոլորեցնում է հասարակությանը, խաղաղության պայմանագիր չի կնքվել, նախաստտորագրվել է, իսկ դուք ասում եք` եկել է խաղաղության դարաշրջան, մեկնաբանեք։ 

Արարատ Միրզոյան. Ես շատ շնորհակալ եմ հենց միանգամից այս ամենակարևոր հարցը տալու համար։ Ուզում եմ միանշանակ, աներկբա և հաստատակամ կերպով ասել, որ օգոստոսի 8-ին վաշինգտոնյան համաձայնություններով արձանագրվել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև այլևս խաղաղություն է։ Սա արձանագրվել է հռչակագրով՝ այդ հռչակագիրը Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի կողմից ստորագրելով, Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահի կողմից ստորագրելով և Միացյալ Նահանգների նախագահի կողմից որպես վկա ստորագրելով։ Սա արձանագրվել է Խաղաղության և հարաբերությունների հաստատման մասին պայմանագրի նախաստորագրմամբ։ Այո, ի դեպ, մենք չենք ասում կնքվել, վերջացել է։ Մոլորեցնելու մեղադրանքն այստեղ ընդհանրապես անհիմն է։ Նախաստորագրվել է, բայց այստեղ էլ շատ կարևոր նրբերանգ կա. նախաստորագրմանը հաղորդվել է այնպիսի հնչեղություն և՛ Ադրբեջանի նախագահի կողմից, և՛ բնականաբար, մեր վարչապետի կողմից, և՛ Միացյալ Նահանգների նախագահի կողմից, և հետո ամբողջ աշխարհի առաջնորդների, երկրների շնորհավորական ուղերձներով և անդրադարձներով, ընդգծվել է, որ սրանով հաստատվում է խաղաղություն։ Ինչ-որ առումով, իհարկե, դեռ գործողություններ կլինեն, պրոցես կլինի, բայց ես ենթադրում եմ, որ հետագա ստորագրման և հետագա վավերացման փուլերը գուցե նույնիսկ իրենց կշռով, իհարկե, չենք կարող թերագնահատել, բայց իրենց կշռով նույնիսկ չկարողանան գերազանցել օգոստոսի 8-ի նախաստորագրումը։ Նաև ուզում եմ, քանի պայմանագրի մասին եք հարցնում, ես ուզում եմ ընդգծել այն կարևոր ձեռքբերումները, որոնք և՛ հռչակագրում կան, և՛ ահա պայմանագրում: Պայմանագրի տեքստն էլ բաց հրապարակեցինք։ 

Հարց. Պարո՛ն նախարար, Դուք ասում եք, որ Թրամփի ներկայությամբ հռչակագիր ենք ստորագրել  և այլն, և այլն։ Բայց ես հիշում եմ, որ 90-ականներին, նույնիսկ երբ որ մենք Ադրբեջանի հետ թղթեր էինք ստորագրում, այնտեղ կար կետեր ուժի չկիրառման, ուժի սպառնալիքով հարցեր չլուծելու, ուժով հարցեր չլուծելու, այսինքն` դեռևս 90-ականներից մենք Ադրբեջանի հետ նման փաստաթղթեր ունեինք։ Բայց ի՞նչ եղավ։ 

Արարատ Միրզոյան. Ես հավելեմ նաև, որ դա ոչ միայն նախաստորագրմամբ դրսևորվեց, դա ոչ միայն դրսևորվեց Հռչակագրի ստորագրմամբ, դա ոչ միայն դրսևորվեց ամբողջ աշխարհի, եթե կարելի է այս բառը կիրառել ոչ ֆիզիկական կնիքով, որ այլևս խաղաղություն է։ Ամբողջ աշխարհն ասում է` վերջ, այլևս խաղաղություն է։ Դա նաև դրսևորվեց մեր վարչապետի և Ադրբեջանի նախագահի հրապարակային հայտարարություններով և հանձնառությամբ, այսինքն` նույն այդ նախաստորագրման և հռչակագրերի ստորագրման արարողությանը հաջորդած մամուլի ներկայացուցիչների հետ շփման ընթացքում երկու երկրի ղեկավարները, որոնց միջև խաղաղությունը քննարկվում էր՝ երկու այս առումով ամենակարևոր երկրի ղեկավարները, մամուլին և ի լուր աշխարհի հայտարարեցին, որ խաղաղություն է և ստանձնեցին այդ հանձնառությունը։ 

Հարց. Պարո՛ն Միրզոյան, բայց մեր դիմաց Ալիևն է, որն, օրինակ մի օրինակ բերեմ, Ռուսաստանի հետ կնքեց ռազմավարական համաձայնագիր, չորս օր հետո Ուկրաինա օգնություն ուղարկեց։ Մենք տեսել ենք, որ պայմանագրունակության առումով մենք լուրջ խնդիրներ ունենք։ 

Արարատ Միրզոյան. Եթե այդ տրամաբանությամբ գնանք, մենք կարող ենք պատմության մեջ հիշատակել բազմաթիվ դեպքեր, երբ կնքված, վավերացված, եղբայրացրած հազար ու մի պայմանագիր շատ երկրների միջև ինչ-որ բաների բերումով խախտվել է, մենք չենք կարող ապագայի հարյուր տոկոսանոց կանխատեսում անել։ Ես սա շատ տեսական բան եմ ասում, կիրառելի շատ տարբեր, բոլոր երկրների համար, բոլոր ժամանակների համար, բայց խաղաղությունը գործընթաց է, խաղաղությունը կարգավիճակ է, խաղաղությունը միջավայր է, խաղաղությունը հարաբերություններ են, և ահա այն բանից հետո, երբ երկու երկրի ղեկավարներն ասում են, որ այլևս խաղաղություն է, և՛ երկու երկրի ղեկավարները, և՛ նրանց թիմերը, և՛ ընդհանրապես երկու ժողովուրդները, մենք դեռ պետք է աշխատենք, ջանքեր գործադրենք, խնամք ցուցաբերենք այդ խաղաղության նկատմամբ և կառուցենք այդ խաղաղությունը, և ես վստահ եմ, որ մենք կգնանք այդ խաղաղությանը: 

Հարց. Եթե խաղաղություն է հաստատվել, ինչու՞ է այդ պայմանագիրը ոչ թե ստորագրվել, այլ նախաստորագրվել, այդ տրամաբանությամբ պետք է ստորագրվեր, ինչու՞ չի ստորագրվել:

Արարատ Միրզոյան. Շատ լավ, բայց նախատեսվում է հետագա ստորագրում և հետագա վավերացում։ Ես էլ ուզում եմ սա էլ արձանագրել և քիչ առաջ այդ էի ակնարկում, որ դեռ շատ անելիքներ կան, դեռ պետք է խնամք ցուցաբերենք, դեռ պետք է, եթե ծաղիկի հետ համեմատենք, ջրենք, խնամենք, աճեցնենք, կառուցենք այդ խաղաղությունը, և եթե բոլոր հարցերը միանգամից լուծվելիք լինեին մեկ օրում և մեկ ժամում, մենք գուցե վաղուց ունենայինք դա։ Հարցեր կան, աշխատանք կա առջևում, դեռ շատ անելիքներ կան, բայց ամենաէական բանը՝ միջավայրը, հիմքերը, խաղաղության հռչակումը արված է: Մենք ունենք խաղաղություն, բաղադրիչները դեռ կկառուցենք այդ թվում և՛ ստորագրումը, և՛ վավերացումը։ 

Բայց մի կարևոր բան էլ եմ ուզում ասել. դուք ասում եք, որ պայմանագրեր են խախտվել, այսինքն կարող է պայմանավորվենք, երկրները կարող են պայմանավորվել, հետո չանել, կնքել, հետո չանել և այլն։ Այստեղ մի շատ էական առանձնահատկություն եմ ուզում ասել մեր նախաստորագրված համաձայնագրի,  ստորագրած հռչակագրի և պայմանավորվածությունների մասին։ Այս ամեն ինչը բխում է Հայաստանի և Ադրբեջանի համար փոխշահավետությունից և կառուցված է երկու երկրների համար։ Սա շատ էական բան է։ Ես ուզում էի անդրադառնալ փաստաթղթին, որը որ նախաստորագրել ենք. չկա մի դրույթ, որն էականորեն լավ է մի երկրի համար և էականորեն վատ է մյուս երկրի համար։ Կարող եք բոլոր հոդվածները հերթով ընթերցել։ Եվ ինքներդ ասացիք` մանիպուլյացիաներ կային, նույնիսկ սա զարմանալի մի երևույթ է, նույնիսկ տեքստի հրապարակումից հետո, սևով սպիտակի վրա գրվածից հետո էլի ինչ-որ մանիպուլացիաներ կան։ 

Ես շատ ուրախ կլինեի, որ տեսնեի, որ այն մարդիկ, ովքեր ասում են, օրինակ կան տարբեր հեքիաթ, մտածածին բաներ՝ հարյուր հազարավոր մարդկանց շարժ, Սահմանադրության փոփոխություն, արտատարածքային միջանցք և այլն, այդ մարդիկ հիմա քաջություն ունենան և ազնվություն, և ժողովրդին ասեն` «սիրելի ժողովուրդ, մենք սխալ էինք, սենց բան էինք ասում, որ կա, և այդ տեքստում նման բան չկա», բայց դա իրենց գործն է։ Ես խնդրում եմ այս շատ կարևոր պահը չընդհատել. այդ տեքստում, ծայրից ծայր ամեն ինչ և այդ տեքստից դուրս նաև ստորագրված Հռչակագիրը փոխշահավետ է և փոխշահավետության հիման վրա է կառուցված, և այս պարագայում զարմանալի կլինի կողմերից մեկի կողմից դրա խախտումը։ Ես փորձեմ նաև բացել, չծանրացնելով եթերը, երկու երկրները ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն՝ Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա, 1991 թվականին անկախության պահից ճանաչված սահմանների վրա։ Երկու երկրները ճանաչում են միմյանց սահմանների անձեռնմխելիությունը, երկու երկրները պարտավորվում են կասկածի տակ չդնել միմյանց տարածքային քաղաքական միասնությունը և քաղաքական անկախությունը։ Երկու երկրները պարտավորվում են չմիջամտել միմյանց ներքին գործերին և այսպես մակրո մակարդակից մինչև շատ կարևոր այլ հարցեր ու ոլորտներ, ինչպիսիք են, օրինակ՝ երկու երկրներն արձանագրում են, որ պիտի համագործակցեն անհայտ կորած անձանց ճակատագրի պարզաբանմամբ և այլն, և այլն։ Որևէ բան, որ այդտեղ կա գրված, երկու երկրների համար միևնույն կարևորությունն ունի և երկու երկրների համար փոխադարձ պարտավորություն է մյուսի հանդեպ։ Սա փոխշահավետ, Հայաստանի համար կարևոր, վստահ եմ՝ Ադրբեջանի համար էլ կարևոր, հակառակ դեպքում չէինք տեսնի նախաստորագրում և իրենց համաձայնությունը։ Ի վերջո համաձայնեցված է տեքստը երկուսիս համար, շատ կարևոր փաստաթուղթ է, որի վրա պիտի շարունակենք կառուցել։ 

Ասում եք` ու՞ր է քարտեզը, մի հատ կբացատրե՞ք ո՞նց պիտի խաղաղության համաձայնագրում քարտեզ լիներ, դրանք տարբեր բաներ են։ Քարտեզ քննարկվել է, ես գիտեմ այդպիսի բան ասողներից մեկը ներկա է եղել նաև բանակցությունների ինչ-որ փուլի։ Շատ զարմացած եմ, անկեղծ ասած, որ այդ մարդը, որը խելացի մարդու տպավորություն է թողնում, ներկա լինելով, չի տարբերել, որ նույն մարդկանց կողմից, նույն երկու պատվիրակությունների կողմից, նույն սենյակում, նույն շենքում, տարբեր սեսիաների ընթացքում երկու տարբեր բան են քննարկել` խաղաղության համաձայնագիրը՝ տեքստը, և սահմանազատմանն առնչվող քարտեզներ։ Կհիշեք՝ հրապարակային ահագին անդրադարձ եղավ, որ ամերիկյան կողմն ուներ 1975 թվականի քարտեզների խմբի առավել ամբողջական փաթեթ և ներկայացնում էր երկու կողմին և այլն, և այլն։ Այսինքն` այդտեղ լինել, տեսնել, որ երկու առանձին բան է, և հիմա ասել, որ համաձայնագրի մեջ քարտեզ չկա, մի քիչ զարմանք է առաջացնում։ 

Հարց. Պարո՛ն Միրզոյան, կա՞ այսպիսի վախ` կապված մեր փորձի հետ։ Մենք նաև նոյեմբերի 9-ը ստորագրեցինք, ինը կետ, որտեղ կային նաև Հայաստանի համար շատ կարևոր դրույթներ` Լաչինի միջանցքը, արցախցիները մնում էին Ստեփանակերտում և այլն, և այլն, տարբեր կետեր։ Մենք ի՞նչ տեսանք. Ադրբեջանը խախտեց բոլոր կետերը, որոնք մեզ օգուտ էին, եկավ իններորդ կետին և այնտեղ էլ պահանջում էր երկար ժամանակ իր մեկնաբանությամբ իր ուզածը։ Հիմա չկա՞ վախ, որ քանի որ բալանսը մի քիչ մեր օգտին չի տարածաշրջանում, որ իրանք այստեղ էլ կանտեսեն, օրինակ, այն դրական բաները մեզ համար, որ կա և կասեն` գրել եք անխոչընդոտ ճանապարհ, հենց հիմա տվեք մեր անխոչընդոտ ճանապարհը, թե չէ այսպես, այնպես, մնացածը հետո կանենք, ոնց որ եղավ։ Այսինքն` մեր դրական բաները չեզոքացան, և մնաց այն պարտավորությունը, որը մենք վերցրել ենք միակողմանի։ Այ ո՞րն է երաշխիքը, որ այս պայմանագրի դեպքում դա չի լինի, այդպես չի լինի, խնդրեմ։ 

Արարատ Միրզոյան. Նայեք, հիմա մենք շատ տրամաբանորեն հասանք վաշինգտոնյան համաձայնությունների երկրորդ ամենակարևոր արձանագրմանը` Հայաստանի Հանրապետությունն ապաշրջափակվում է։ Այսինքն` առաջինը` Հայաստանը և Ադրբեջանը ստանում են խաղաղություն, երկրորդ` Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ապաշրջափակվում են տրանսպորտային ենթակառուցվածքները։ Հայաստանի անունից ասեմ` մեզ համար Հայաստանն ապաշրջափակվում է։ Սա մի բան է, մենք հիմա բառեր ենք ասում` խաղաղություն, ապաշրջափակում, և արդեն թվում է շատ սովորական բաներ, բայց սրանք բաներ են, որոնց մենք ձգտել ենք, և որոնց կարիքը մենք ունեցել ենք երեսուն տարուց ավել։ Հիմա Հայաստանը և Ադրբեջանը պայմանավորվում են, որ ենթակառուցվածքներն ապաշրջափակվում են։ Ընդ որում, այդ ապաշրջափակումը տեղի է ունենում հետևյալ սկզբունքների ներքո` տարածքային ամբողջականության, այդ թվում և սահմանների անձեռնմխելիության, երկրների ինքնիշխանության, կարող ենք բացել և հասկանալ` սա ի՞նչ է նշանակում, և երկրների իրավազորության շրջանակներում։ Այս սկզբունքների ներքո, իրավազորությունն էլ կարող ենք բացել և հասկանալ, թե ինչ է բխում դրանից, և փոխադարձությամբ։ Այսինքն` բոլոր այն անհրաժեշտ երաշխիքները, մեզ համար կարևոր սկզբունքները, որը մենք ուզել ենք և որը բխում է երկու երկրների շահերից էլ արձանագրված են այս տեքստում։ Երկար ժամանակ բանակցում էինք, Դուք առանձին դրվագներ հիշեցիք նախորդ տարիների բանակցային ակցենտներից, այսպես ձևակերպեմ, և հիմա ունենք այն, ինչին մենք ձգտել ենք։ Ենթակառուցվածքները գործելու են տարածքային ամբողջականության և սահմանների անձեռնմխելիության, ինքնիշխանության և իրավազորության շրջանակներում և համաձայն փոխադարձության սկզբունքի։ Մենք չգիտենք ինչպես ապրել այս միջավայրում։ Մենք մենակ տեսական գիտենք, ունենք այդ գիտելիքը, մենք դեռ չենք ապրել, մենք չենք պատկերացնում, որ մեր ապրանքը կարող է գնալ, օրինակ, Հեռավոր Արևելք, Չինաստան և Չինաստանից հետ գալ Կենտրոնական Ասիայով Հայաստան՝ անցնելով ամբողջ ճանապարհով, անցնելով Կասպիցով, անցնելով Ադրբեջանի տարածքով և մտնել Հայաստան։ Հիմա ասում եք` անխոչընդոտ, գիտեմ, որ շահարկումներ կան։ Ես ուզում եմ ասել, որ կարող է ոմանց համար նորություն է՝ Հայաստանի Հանրապետությունը, ընդ որում` հետաքրքրաբար` Ադրբեջանի հետ համատեղ, մենք ունենք տարիներ առաջ ստորագրած միջազգային իրավական փաստաթղթեր, կոնվենցիաներ՝ ԱՊՀ շրջանակներում, Սևծովյան տնտեսական համագործակցության շրջանակներում շրջանառված, ստորագրված փաստաթղթերը, էլի տեղեր կան, որտեղ մենք ասենք` համաշխարհային միջազգային կազմակերպությունների առջև, որպես առանձին երկրներ, ունենք պարտավորություններ։ Ես խնդրում եմ ինձ մի հարցի պատասխանեք` մենք հիմա ունե՞նք աշխատող բաց սահման Իրանի և Վրաստանի հետ։ Խնդրում եմ ինձ պատասխանեք Իրանի համար, իրենց տրանսպորտային միջոցների, իրենց առևտրի համար, Վրաստանի համար` վրացական տրանսպորտային միջոցների, վրացական առևտրի համար մեր տարածք, մեր կողմից մենք խոչընդոտներ ենք առաջացնում, իրենց շարժը անխոչընդոտ չէ։ Անխոչընդոտ նշանակում է ոչ սահմանային կառուցակարգեր։ 

Արձագանք. Ես Ձեր հարցադրումը վերաձևակերպեմ ուրիշ ձև։ Ընդդիմությունն ուղիղ է հարցնում՝ Ադրբեջանը, ադրբեջանցին որ մտավ այդ ճանապարհ մեր մաքսավորը ստուգելու՞ է, թե՞ ոչ։ 

Արարատ Միրզոյան. Որևէ հարցից չեմ խուսափում, բոլոր հարցերի պատասխանները կան։ Ես շարունակում եմ, եթե հանկարծ մի բան էլ կմոռանամ, խնդրեմ, ասեք: Ենթակառուցվածքը, ասեցի` մենք հասանելիություն ենք ստանալու Ադրբեջանի ենթակառուցվածքներին, ճիշտ է, բնականաբար, Ադրբեջանը հասանելիություն է ստանալու մեր ենթակառուցվածքներին, այդ թվում` Հայաստանի տարածքում անխոչընդոտ ճանապարհ են ստանալու Հայաստանի տարածքով անցնելու, կապվելու Նախիջևանի Հանրապետության հետ, փոխադարձաբար Հայաստանի Հանրապետության համար առավելություններով միջազգային և ներպետական, տրանսպորտային շարժի համար։ Այս ենթակառուցվածքների բացումից առաջ կամ զուգահեռ, կամ մինչև բացումը, պիտի լինի սահմանազատում, պիտի այս կողմից դրվի Հայաստանի Հանրապետության դրոշը, այն կողմից դրվի Ադրբեջանի Հանրապետության դրոշը, կառուցվի ինչ-որ սահմանային անցակետ, սահմանային անցակետում պիտի լինեն համապատասխան սահմանային ծառայությունները, մաքսային ծառայությունները։ Այսինքն` այլ կերպ ո՞նց եք պատկերացնում, չէ՞ որ սա, ինչպես գրված է, լինելու է երկու երկրների տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության և՛ իրավազորության շրջանակներում, և՛ փոխադարձության սկզբունքին համապատասխան. ես ուզում եմ բոլորի ուշադրություն սրա վրա լինի: Պայմանավորվել ենք այն, ինչ որ գրված է, գրվածը, ես գրեթե բառացի մեջբերեցի, գրվածից զատ այլ պայմանավորություններ չկան։ Հետևաբար, եթե գրված է, որ ենթակառուցվածքներն ապաաշրջափակվում են տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության, իրավազորության շրջանակներում և գործերը լինելու են փոխադարձաբար, այդպես էլ լինելու է, այլ հետևություններ բխեցնելը դժվար է։ Բայց մի նրբերանգի էլ եմ ուզում անդրադառնալ, շատ մանիպուլյացիաներ կարող են լինել, այդ թվում և շատ քիչ մասը, երևի չպատկերացնելով, կա՛մ վախերից, կա՛մ անհանգստություններից, բայց շատ հիմնական մասը, ենթադրում եմ՝ սխալված չեմ լինի, եթե ասեմ` միտումնավոր՝ հասկանալով, բայց կեղծելով և մարդկանց մոլորեցնելով ինչ-ինչ դրդապատճառներով։ Հիմա մի քանի օրինակ արդեն ունենք, երբ թեման ուռճացվել, ուռճացվել, ուռճացվել է, լեգենդներ են հյուսվել, և հետո եղել է փաստաթուղթ, և մարդիկ կարող են տեսնել, որ այդ լեգենդներից ոչ մեկն իրականությանը չի համապատասխանում։ Հիմա ես նորից ուզում եմ ասել` այդ մարդիկ կարող են շարունակել մանիպուլացնել, դա իրենց խղճի հարցն է, բայց ողջախոհ մարդկանց ուզում եմ առաջարկել կարդալ այն, ինչ գրված է: 

Հարց. Հիմա ողջախոհ մարդկանց թեմայով։ Տեսեք, Դուք բերեցիք Իրանի և Վրաստանի օրինակը, անխոչընդոտ գնում գալիս է, բայց իրենց հետ հարաբերություններում մենք երկկողմ նման պայմանագիր, որտեղ գրված լինի, անխոչընդոտ, չունենք։ Ինչու՞ է այս դեպքում դա շեշտվել. սա մեկ։ Երկրորդ` Ալիևն ասում է, որ անխոչընդոտ նշանակում է, որ մենք հայ ինչ-որ պաշտոնյայի, ինչ-որ գործ անող մարդու երես չպիտի տեսնենք, իրենք մեկնաբանում են այդպես։ Այսինքն` չհասկացվածություն այստեղ կա, և երրորդ` ինչու՞ մեր պարագայում էլ գրած է փոխադարձ օգուտներով, այլ ոչ թե նույնպես անխոչընդոտ։ Ինչու՞ է իրենցը գրած անխոչընդոտ, մերը գրած է փոխադարձ օգուտներով։ Ինչու՞:

Արարատ Միրզոյան. Մի անգամ էլ եկեք ֆիքսենք, արձանագրենք՝ խոչընդոտը լոգիստիկ առումով, երկրների հետ հարաբերությունների առումով, քաղաքական դրդապատճառներով արհեստական խոչընդոտն է, արգելակումն է։ Այդպիսի բան մենք չենք պատրաստվում անել Ադրբեջանի տնտեսական, տրանսպորտային շարժի նկատմամբ և դա գրել ենք։ Ադրբեջանը նույնը պարտավորվում է մեր առջև, մեր միջազգային և ներպետական, այսինքն` ներպետական եկեք պատկերացնենք, առաջին բանը, Երասխով Նախիջևանով Մեղրիի օրինակ, նույն պարտավորությունը ստանձնում է Ադրբեջանը և էլի ու էլի անդրադառնանք շահին։ Ի՞նչ շահ ունենք մենք կամ Ադրբեջանը, եթե խաղաղությունը կառուցում ենք, եթե պայմանավորվում ենք, չէ՞ որ ամբողջական պայմանավորության մի կտոր եթե չի արվում, այդ մանիպուլյացիան էլ կա, այ մենք կտանք ճանապարհը, իրենք կգնան կգան, բայց իրենք մեզ չեն տա։ Բայց չէ՞ որ ամբողջական է պայմանավորվածությունը, եթե մի կտորը չի արվում, ամբողջ պայմանավորվածությունը փլուզվում է, և հիմա ես փորձում եմ ասել, որ մեր շահն է և Ադրբեջանի շահն է, և մենք եկել ենք այդ եզրահանգման և թղթին ենք հանձնել և ստորագրել ենք, որ կառուցում ենք խաղաղություն, ապաաշրջափակում ենք ենթակառուցվածքները, տրանսպորտային խոչընդոտներ չենք հարուցում իրար համար, տրանսպորտային շարժի համար կարող են օգտագործել իրենք մեր ենթակառուցվածքները, մենք` իրենց և այդպես։ 

Հարց. Հիմա մի շարք հարցեր ես հանել եմ, որոնք ընդդիմությունը և մտահոգ մարդիկ ասում են` ումն է լինելու այդ հողը, որով գնալու են։ Այդ հողը մենք 99 տարով տալիս ենք ինչ-որ մեկին։ 

Արարատ Միրզոյան. Լավ, ուղիղ հարց, ուղիղ պատասխան. այդ հողը, որով անցնելու է ենթակառուցվածքը մեր Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, որից օգտվելու են այդ թվում և ադրբեջանական գնացքները, օրինակ, պատկանելու է Հայաստանի Հանրապետությանը։ Երկրորդ, 99-ը տարու մասին խոսակցությունն առայժմ որևէ աղերս չունի իրականության հետ։ Ինչու եմ ասում առայժմ, ուզում եմ նորից շեշտել` պայմանավորվածություն կա այն բաների մասին, որը գրված է և հրապարակված, ժամկետ, որևէ այլ տեխնիկական մանրամասներ դեռ պիտի քննարկենք։ 

Հարց. Այսինքն բոլոր դեպքերում դա հողին չի վերաբերվի: 

Արարատ Միրզոյան. Ասում եմ` հողի սեփականությունը չի կարող վիճարկվել:

Հարց. Հիմա դե ստուգելու մասին խոսեցինք, այդ ճանապարհով գնացք է լինելու, ավտոմեքենա է լինելու, նավթամուղ է լինելու, մալուխ, ի՞նչ է լինելու։ Երբ ասում ենք ճանապարհ, ի՞նչ հասկանանք:

Արարատ Միրզոյան. Ամեն ինչ էլ կարող է լինի և ինչքան շատ, այնքան մեր օգուտը։ Մի նյուանս էլ եմ ուզում ավելացնել այս խոսակցությանը. մարդիկ, երկրները հիմա ամեն ինչ անում են, որ իրենց տարածքով անցնեն տարանցիկ ճանապարհներ, տարանցիկ երկաթուղիներ, գազամուղեր, նավթամուղեր, զանազան մալուխներ, դրա համար մի թաքնված և անթաքույց մրցակցություն կա աշխարհում, և հիմա մենք հնարորություն ունենք դրա մասը լինելու։ Ես նորից ուզում եմ վերադառնալ խոսակցությանը, փոխշահավետությանը։ Մեզ պետք է, որ այդ բոլորը լինեն մեր տարածքում, երկու առումով՝ տնտեսապես մեզ համար դա չափազանց շահավետ է, և մենք էլ նույնը կարողանալու ենք օգտվել հարևաններից, և երկրորդը` դրանք և դրանց վերաբացումը, կառուցումը մեզ համար հավելյալ և շատ լուրջ, և եթե կուզեք` ավելի լուրջ, քան ռազմական առումով անվտանգային երաշխիք են։ Դրանք այսօրվա աշխարհում թիվ մեկ անվտանգային երաշխիքն են, նաև ներդրումներ են և այլն։ Այնպես որ դրանք բոլորը, Ձեր թվարկածը կարող են լինել և՛ երկաթուղի, և՛ գազամուղ, և՛ նավթամուղ։ Իհարկե, յուրաքանչյուրն իր սպեցիֆիկան ունի, պայմաններ պիտի բանակցվեն:

Հարց. Բացվելու են զուգահե՞ռ, ինչու եմ ես սա ասում. մենք տեսանք սահմանազատման գործընթաց, մենք տեսանք, որ սահմանազատման արդյունքում տարածքներ գնացին Ադրբեջանին և շարունակությունը կանգնեց։ Հիմա կարո՞ղ է այստեղ էլ այդպես լինի:

Արձագանք (Արարատ Միրզոյան). Դուք վստահ ե՞ք, որ սահմանազատման շրջանակներում միայն մեր կողմից են տարածքներ գնում Ադրբեջանին։ 

Արձագանք. Չէ։ Առայսօր մենք մի դրվագ ենք տեսել և սահմանազատման գործընթացը չկա պրակտիկորեն:

Արձագանք (Արարատ Միրզոյան). Ձեր տեղեկատվությունը ես չէի ասի, թե ամբողջությամբ, համապատասխանում է իրականությանը: 

Արձագանք. Իսկ որտե՞ղ եք այդ սահմանազատումն անելու:

Արձագանք (Արարատ Միրզոյան). Չեմ ուզում խորանալ և չեմ ուզում շատ ուռճացնել, բայց զուգահեռ մարդիկ պայմանավորվել են, թե որ իրավական հիմքով են որոշում սահմանագիծը և երկու հանձնաժողովները պայմանավորվել են, ընդունել են այդ իրավական հիմքերը, քարտեզը և անցել են ճանապարհով. որը գծից այն կողմ է՝ այն կողմ, որը գծից այս կողմ է՝ այս կողմ, և սահմանազատումը շարունակվելու է։ Կապրենք՝ կտեսնենք։ 

Հարց. Այստեղ զուգահե՞ռ է լինելու ենթակառուցվածների բացումը:

Արարատ Միրզոյան. Շատ առումներով իրենց երկրում ենթակառուցվածքներն արդեն կան, սարքած են և պատրաստ են, կամ մոտ ապագայում կլինեն պատրաստ շահագործման։ Մեր դեպքում, որոշ դեպքերում կա, օրինակ հյուսիսում, այն կտորը՝ հարավով անցնող երկաթուղին, որը դիտարկվում է որպես ամենակարճ ճանապարհ, օրինակ` Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև տրանսպորտային կապի հաստատման, այդտեղ բան չկա, այսինքն՝ պիտի զրոյից կառուցվի այդտեղ։ Ենթադրում եմ` որոշ հատվածում կա հողաթումբը, որի վրա ռելսեր են դրվում, եթե երկաթուղին ենք քննարկում, բայց դա ժամանակ կտևի և վաղը չէ, որ կբացվի, բայց զուգահեռ բացվելու մասին հարցին ես արդեն անդրադարձա։ Չկա շահ չիրականացնել պայմանավորվածության մի կոմպոնենտը, որովհետև դրանով որևէ մեկը, որ այդպիսի բան կանի՝ մենք կանենք, Ադրբեջանը կանի, այսինքն` չի անի իր բաժինը, կասկածի տակ կդնի և կփլուզի ամբողջ պայմանավորվածությունը։ Բայց նորից՝ ի՞նչ երաշխիք Դուք հարցնում եք. երաշխիքն այն է, որ դա և՛ մեզ է պետք, և՛ Ադրբեջանին է պետք։ 

Հարց. Հիմա գիտե՞ք ընդդիմախոսներն ասում են` եթե Ադրբեջանը, ոնց որ Դուք եք ասում, շահագրգռված է խաղաղության մեջ, և դա իրեն պետք է, ապա հարց` ինչու՞ նա բաց չի թողում մեր գերիներին, ինչու՞ նա չի հեռանում մեր տարածքներից, չէ՞ որ դրանք խաղաղության էսպես սիգնալներ են, ինչու՞ է հայտարարում, որ իր բանակը, ռազմական ուժն ավելացնում է և ինչու՞ է մեր հասարակության մասին ինչ-որ բաներ խոսում։ Սրանք խաղաղության մեսիջներ չեն։ 

Արարատ Միրզոյան. Ես ուզում եմ միանգամից ասել, որ ինքս էլ շատ կուզեի և կարծում եմ` տեղին է, և մենք սա նաև ադրբեջանական կողմին փոխանցում ենք, որ ժամանակն է և պահանջված է, որ Ադրբեջանի կողմից ևս բարձր, ամենաբարձր մակարդակներում հնչեն խաղաղության ուղերձները, դադարեն խոսույթները, որոնք սնում են այն վախերը, որոնք ժողովուրդների մոտ կան և օբյեկտիվորեն կան, և թշնամանքի հետագա խրախուսումը գեներացնող կամ հավելյալ թշնամանք գեներացնող ուղերձներ չլինեն։ Մենք պետք է աշխատենք այս ուղղությամբ։ Բայց մի քանի բան, որ մասնավորապես ասացիք` կոնկրետ ուզում եմ անդրադառնալ: Տարածքներ, ինչու՞ են մեր տարածքները, որոշ տարածքներ դեռ իրենց վերահսկողության տակ։ Ես ուզում ասել, որ Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքներ կան, որոնք հիմա ադրբեջանական վերահսկողության տակ են և կան նույն տրամաբանությամբ, նույն իրավական հիմքով, նույն քարտեզներով Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքներ, որոնք մեր վերահսկողության տակ են, դեռ կան։ Մենք ունենք ըմբռնում և այս մասին առաջին անգամ չէ, որ ես ասում եմ, վարչապետի մակարդակով, այլ պաշտոնյաների, գործընկերների մակարդակով Հայաստանի Հանրապետությունը հայտարարել է, և մենք սա մեր ժողովրդին էլ ենք ասել, այո, առաջին հերթին մեր ժողովրդին, որ այս տարածքների վերադարձը՝ իրենցը՝ իրենց, մերը՝ մեզ, այս գործընթացը պետք է տեղի ունենա սահմանազատման գործընթացի շրջանակներում, մասնագետները կանցնեն ամբողջ երկայնքով․․․

Արձագանք. Ի՞նչ տարբերություն կա, Դուք հիմա ասում եք Սովետական Միությունից մնացած ժառանգության մասին։ Ես խոսում եմ նաև այն տարածքների մասին, որոնք իրենք գրավել են։ 

Արարատ Միրզոյան. Ես խոսում եմ բոլոր տարածքների մասին։ Սահմանազատման արդյունքում չպիտի լինի, անկեղծ ասած, այն տարածքները, որը ենթադրվում է, որ իրենց սուվերեն տարածքներն են և այն տարածքները, որոնք ենթադրվում է, որ մեր սուվերեն տարածքներն են։ Ենթադրվում է այդ իրավական հիմքով կգնան տեղում մետրի ճշգրտությամբ կանեն մասնագետները, բայց տարածքները հակամարտության արդյունքում են հայտնվել միմյանց վերահսկողության տակ։ Ես այդ ձեր ասած տարբերությունը չէի դնի, և հիմա այդ տարածքների վերադարձը միմյանց տեղի է ունենալու սահմանազատման գործընթացի շրջանակներում, սահմանազատման գործընթացի արդյունքում։ 

Քանի սահմանազատումից խոսում ենք, մի կարևոր բան էլ ասեմ։ Հիշում եք, երբ որ սահմանազատման համապատասխան հանձնաժողովների միջև կանոնակարգ ստորագրվեց, վավերացվեց և հրապարակվեց և այդտեղ մի այսպիսի կտոր կար, որ ֆիքսվում է այս սկզբունքը` Ալմա-Աթան և ասվում է` այս սկզբունքով է լինելու սահմանազատումը։ Եթե խաղաղության համաձայնագրում կֆիքսվի այլ բան՝ այստեղ կփոխվի։ Եվ հիշում եք` ի՞նչ լեգենդներ էին։ Ի՞նչ կա խաղաղության համաձայնագրում. արդեն հրապարակված Ալմա-Աթայի հռչակագիրը և 1991  թվականին, ըստ էության, Խորհրդային Միությունից ժառանգություն ստացած մեր սահմանները։ 

Էլի քանի խոսում ենք, ասեմ մյուս թեման` գերիները։ Մեկ անգամ չի, որ ասել ենք, կարող ենք անվերջ կրկնել, որովհետև սա լրիվ համապատասխանում է իրականությանը և թաքցնելու ոչ մի բան չունենք։ Չկա մի հանդիպում, առաջին հերթին, ադրբեջանական կողմի հետ և իհարկե, նաև մեր մյուս միջազգային գործընկերների հետ, բոլոր հնարավոր միջազգային, երկկողմ հարթակներում, որ մենք այս թեմային հետամուտ չլինենք։ Մենք չենք սիրում շատ այս մասին խոսել, նաև որովհետև ինչքան զգայուն և ինչքան ցավ է յուրաքանչյուր այլ հայաստանցու համար, նույնքան մեր համար։ Երկրորդ, որովհետև ամեն օր չէ կամ ամեն ամիս չէ, որ ունենում ենք շոշափելի արդյունք՝ պատանդառված անձանց ազատ արձակում, և այսինքն` մենք պիտի հասարակությանը զեկուցենք կոնկրետ շոշափելի բան այս առումով։ Այո, անընդհատ ասում ենք` խոսում ենք և իրոք խոսում ենք և աշխատում ենք, բայց քանի դեռ չկա արդյունք, մենք չենք հանրայնացնում։ Երբ որ պատանդառված անձ ազատ է արձակվում, վերադառնում է Հայաստան, բոլորն այդ մասին իմանում են։ Մի կարևոր նրբերանգ` քանի մենք խաղաղություն ենք կառուցում Ադրբեջանի հետ, այս հարցի ամբողջական լուծումն ավելի հեշտ է դառնում, փոխըմբռնման մթնոլորտը, փոխվստահության մթնոլորտը քանի ավելանում են, այս հարցի լուծման համար էլ ավելի նպաստավոր պայմաններ են ստեղծվում։ Ես ուզում եմ մի դրվագ հիշեցնել, օրինակ` հիշու՞մ եք, մենք փոխադարձ պայմանավորվածություն ձեռք բերեցինք COP-ն Ադրբեջանում անցկացնելու մասին և նույն պայմանավորության շրջանակներում երեսուներկու գերու ազատ արձակում։ Մենք հիմա էլ ենք խոսում Ադրբեջանի հետ, և դա մեր առաջնահերթությունը չի դադարում լինել։ Մենք չասացինք, որ տեսեք, մենք  Վաշինգտոնում էլ ենք այդ թեմային անդրադարձել, բայց կողքից ինչ-որ բաներ եղան, մամուլի ուշադրության կենտրոնում հայտնվեցին և հետևաբար նաև տեսաք, որ չենք շրջանցել այդ թեման նաև Վաշինգտոնում և այլն, և այլն։ 

Հարց. Հիմա այստեղ բախվում են Ռուսաստանի շահերը, Իրանի շահերը, հիմա Միացյալ Նահանգներն է այդ ճանապարհը ոնց որ թե կառավարելու, և ընդդիմությունն ասում է, որ դուք Հայաստանը սարքել եք միջազգային խաղացողների, աշխարհաքաղաքական կենտրոնների բախման թատերաբեմ, ինչը հղի է «սիրիացմամբ», բայց համենայն դեպս, մենք դարձել ենք միջազգային խաղացողների կռվի կետ՝ գլոբուսի վրա։ Ինչու՞, որովհետև ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը գոհ չի լինելու սրանից, ինչ էլ ասենք, 

Արձագանք (Արարատ Միրզոյան). Այդ ինչի՞ց է ակնհայտ։

Հարց. Որովհետև իրենք ենթադրում էին, որ իրենք են վերահսկելու, պարզվում է` ամերիկացիներն են վերահսկելու դա, ինձ թվում է՝ սա արդեն շատ բան է ասում։ Երկրորդ, Իրանը չի կարող չանհանգստանալ ամերիկացիների մոտեցմամբ, և մենք այնտեղից տարբեր ենթատեքստով հայտարարություններ ենք լսում։ Այ դուք Հայաստանը սարքել եք, ընդդիմությունը ասում է, միջազգային ուժային կենտրոնների բախման պոտենցիալով երկիր։ Խնդրեմ, Ձեր մեկնաբանությունը։

Արարատ Միրզոյան. Նախ Ձեր ձևակերպումը թույլ տվեք սրբագրել, որովհետև այո, այդպես ասում են, բայց դա իրականությանը չի համապատասխանում. ամերիկացիները չեն վերահսկելու։ Ես ասում եմ` որևէ երրորդ կողմ այդ հատվածում վերահսկողություն չի ունենալու։ Վերահսկողությունը, անվտանգությունը հոգալը Հայաստանի Հանրապետության գործառույթն են, և սա չի վիճարկվում, և սրա մասին այլ պայմանավորվածություն չի ձեռք բերվել։ Մյուսը` զանազան ուժային կենտրոնների, երկրների շահերի բախման թատերաբեմում եք ասում։ Իսկ ինչու՞ ոչ համագործակցության տեղ։ Ասում եք` Ռուսաստանը դժգոհ է, կարող են այդպես վերլուծել մարդիկ։ Մենք առաջնորդվում ենք պաշտոնական դիրքորոշումներով։ Ես ուզում եմ մեջբերել Ռուսաստանի փոխվարչապետի` պարոն Օվերչուկի խոսքը:

Արձագանք. Տարօրինակ ձևակերպում էր` «եթե իրանք ուզում են, ապա թող իրանց ուզածով լինի»։ Նա ասաց, այո, բայց ոչ երրորդ երկրների մասնակցությամբ։

Արարատ Միրզոյան. Տեսեք, ես Ռուսաստանի Դաշնության դիրքորոշումը մեկնաբանելիս կամ ընկալելիս՝ առաջնորդվում եմ այս պարագայում, քանի որ ավելի բարձր հայտարարություն չի եղել, ամենաբարձր մակարդակի պաշտոնյայի հայտարարությամբ։ Ռուսաստանի Դաշնության փոխվարչապետն ասում է` «մենք պատրաստ ենք աջակցել Թրիփին և մասնակցություն ունենալ դրա իրականացմանը»։ Ես ուզում եմ շարունակել այս միտքը` ասելով, որ այո, մենք փորձում ենք Հայաստանի Հանրապետությունը դարձնել ոչ թե շահերի բախման, այլ համագործակցության տեղ տարբեր, գուցե առանձին դրվագներով իրարից հեռու աշխարհաքաղաքական կենտրոնների, մեր տարբեր գործընկերների՝ և′ Ռուսաստանի Դաշնությունն է մեր գործընկերը, և′ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, և′ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, և′ Եվրոպական միությունը։ Մենք ուզում ենք դարձնել Հայաստանը համագործակցության տեղ, ստեղծել այսպիսի միջավայր Հայաստանում, և մի օրինակ բերեցի այդպիսի միտումի, այդպիսի դրսևորման։ Ես վստահ եմ` Ռուսաստանի Դաշնությունն այլ շատ լավ հնարավորություններ էլ ունի այս ենթակառուցվածքների ապաշրջափակման կոնտեքստում։ Նույնն Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, ուղղակի հրաշալի նոր հնարավորություններ են բացվում։ Ամբողջական իրականացման և ապաշրջափակման արդյունքում կարող է իրականացվել Պարսից ծոց-Սև ծով կապ, Պարսից ծոց-Իրանի Իսլամական Հանրապետություն-Ռուսաստանի Դաշնություն կապ և այլն։ Այսինքն` բազմաթիվ են հնարավորությունները։ 

Քանի քննարկում ենք մեր միջազգային գործընկերներին և Ռուսաստանի և Իրանի դիրքորոշումը, ասեցիք` նորից, ինչքան մանիպուլյացիա կա, չէ՞, օրինակ՝ «Իրանը հիմա կնեղանա, կջղայնանա և դուր չի գա իրեն սա, մեր հարաբերությունները վատացել են, շատ են վատացել», այսպիսի բաներ ենք լսում։ Օրեր առաջ տեղի ունեցավ Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահի այցը Հայաստանի Հանրապետություն, մինչ այդ էլ, այդ օրն էլ, երկու երկրներն ամենաբարձր մակարդակով հայտարարեցին, որ մտադրություն կա մեր հարաբերությունները բարձրացնել, նաև պաշտոնապես, ռազմավարական գործընկերության մակարդակի։ Մենք, ընդ որում, ասում ենք` մենք հիմա էլ ունենք, բայց թղթով դարձնենք ռազմավարական գործընկերություն։ Երկու երկրները նորանոր թունելներ և գոյություն ունեցող ճանապարհը զարգացնող, ենթակառուցվածքները զարգացնող ծրագրեր են անում։ Երկու երկրները հայտարարեցին, որ Արաքսի վրայով մեր սահմանին երկրորդ կամուրջ ենք ուզում կառուցել։ Դուք իսկապե՞ս մտածում եք, որ երկու երկրներ, որոնց հարաբերությունները լավ չեն և որոնց միջև կապը խաթարվում է այս նոր ապաշրջափակմամբ, հայտարարում են, որ երկրորդ կամուրջ են ուզում կառուցել։ Մի քիչ տարօրինակ չի՞ թվում Ձեզ, դա մերկապարանոց հայտարարություն չի՞ թվում։ 

ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հարցազրույցը Հանրային հեռուստատեսությանը (մաս 2)