Հարգելի տիկին Թանդիլյան,

Հարգելի պարոն Ռուբինյան,

Հարգելի պատգամավորներ,

Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ, մեր միջազգային օրակարգի հիմքում եղել և մնում է արժեքային, համագործակցային մոտեցումը, որն առանձնակի ընդգծվել է ներկայիս իրադրությունում, երբ բոլորս պայքարում ենք համավարակի նոր մարտահրավերների դեմ: Ոչ մի երկիր միայնակ չի կարող դիմակայել գլոբալ մարտահրավերներին առանձին: Առավել ևս, երբ նման երկրների համար համագործակցությունը միջազգային կայունության և անվտանգության ապահովման կարևոր գործիք է: Այդ առումով մեզ համար թ՛ե համավարակից առաջ և թե՛ հիմա առաջնային խնդիրը եղել և մնում է մեկը՝ ապահովել մեր անվտանգային համակարգի, մեր անվտանգության ամբողջ ճարտարապետության համապարփակությունը:

2019թ. հայկական դիվանագիտությունն իր գործունեությամբ հաստատեց, որ ինքնիշխանությունը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության կարևորագույն սկզբունքն է և երկու մյուս սկզբունքների՝ համահայկականության և փոխգործակցության հետ մեկտեղ ապահովում է միջազգային ասպարեզում հայ ժողովրդի արժեքների և շահերի հետապնդումը: Այդ սկզբունքներն առաջին անգամ հստակորեն ամրագրվեցին օգոստոսի 27-ից սեպտեմբերի 4-ը Հայաստանում և Արցախում կայացած ԱԳՆ կենտրոնական ապարատի և դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարների ու հյուպատոսական հիմնարկների ամենամյա համաժողովի ժամանակ:

Հայաստանի արտաքին քաղաքականության կարևորագույն գերակայությունը շարունակել են մնալ Հայաստանի և Արցախի անվտանգության ապահովումը, արցախյան հիմախնդրի խաղաղ կարգավորումը: 

Բովանդակային առումով Հայաստանի դիրքորոշումները բազմաթիվ առումներով հստակորեն արտահայտվել են Հայաստանի կառավարության, ՀՀ վարչապետի, ԱԳ նախարարի կողմից:

Տարվա ընթացքում հնարավոր է դարձել ձեռք բերել երկու պայմանավորվածություն՝ ժողովուրդներին խաղաղության նախապատրաստելու և խաղաղության համար բարենպաստ միջավայր ստեղծելու ուղղությամբ, որի շրջանակներում իրականացվել է Հայաստանի, Արցախի և Ադրբեջանի ԶԼՄ ներկայացուցիչների փոխանակման ծրագիրը:

Որպես մարդասիրական քայլ՝ հունիսի 28-ին ՀՀ իշխանությունների կողմից առանց որևէ նախապայմանի Ադրբեջանում ԿԽՄԿ պատվիրակության և Ադրբեջանի իշխանությունների ներկայացուցիչներին հանձնվեց 2019թ․ մարտի 16-ին ՀՀ պետական սահմանն ապօրինի հատած Էլվին Արիֆ Օղլու Իբրահիմովը: Նույն օրը Հայաստանի իշխանություններին և Հայաստանում ԿԽՄԿ պատվիրակության ներկայացուցիչներին է փոխանցվել 2017թ. հունիսի 20-ին չբացահայտված պայմաններում Ադրբեջանի տարածքում հայտնված ՀՀ քաղաքացի Զավեն Կարապետյանը: Ադրբեջանի տարածքում պահվող ՀՀ քաղաքացիների հարցը մշտապես եղել և մնում է ԱԳՆ ուշադրության կենտրոնում և բազմիցս բարձրացվել է տարբեր ձևաչափերում և հանդիպումներում:

2019թ. ընթացքում և այս ամբողջ ընթացքում էսկալացիայի ռիսկերի նվազեցման գործառույթը ևս մնացել է և մնում է կարևորագույն գործառույթներից մեկը դիվանագիտական ասպարեզում: 

Հայաստանը հստակորեն սահմանել է ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման իր մոտեցումները: Նորից կրկնեմ՝ դրանք արտահայտվել են բազմաթիվ առիթներով, ներառյալ անցյալ տարի Բրատիսլավայում տեղի ունեցած ԵԱՀԿ նախարարական համաժողովի ընթացքում:

Տարվա ընթացքում տարբեր մակարդակներում սերտ համագործակցությունը Հայաստանի և Արցախի միջև առավել ամրապնդվել է:

Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտության առաջնահերթությունների շարքում է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը և դատապարտումը: Հայաստանն նաև ակտիվ ներգրավված է ցեղասպանությունների, մարդկության դեմ հանցագործությունների կանխարգելմանն ուղղված միջազգային ջանքերում:

Ինչպես գիտեք, Հայաստանի արտաքին քաղաքականության առաջնահերթություն հանդիսացող ցեղասպանությունների կանխարգելման օրակարգի առաջմղման հայտը մենք ներկայացրել ենք դեռևս 1998թ.: Հետագա տարիների ընթացքում առավել շեշտադրում ենք կատարել ցեղասպանության կանխարգելման և զոհերի ոգեկոչման վրա, ինչի արդյունք էր 2015թ. ՄԱԿ-ի կողմից ցեղասպանության զոհերի արժանապատվության և հիշատակի, ինչպես նաև ցեղասպանության կանխարգելման օրվա սահմանումը: Այս տարի մենք Մարդու իրավունքների խորհրդում ներկայացրել ենք ցեղասպանության կանխարգելման վերաբերյալ նոր բանաձևի նախագիծ, որն ամփոփում է մինչ այդ արված աշխատանքը և ուրվագծում հետագա քայլերը: 

Հայաստանը իր ներդրումը ցեղասպանության կանխարգելման օրակարգում արտահայտել է նաև համապատասխան հարթակի ձևավորմամբ, որն «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» գլոբալ ֆորումն է: Այս տարի մենք անցկացնելու են չորրորդ գլոբալ ֆորումը: 

Հաշվետու տարում շարունակվել են Ռուսաստանի հետ բոլոր ուղղություններով դաշնակցային հարաբերությունների և ռազմավարական գործընկերության հետագա ամրապնդմանն ու ընդլայնմանն ուղղված ջանքերը։ Տարին նշանավորվել է բարձր մակարդակներում քաղաքական ակտիվ երկխոսությամբ, տարածաշրջանային և միջազգային հարթակներում քայլերի համակարգմամբ, տարբեր բնագավառներում սերտ համագործակցությամբ, այդ թվում՝ ռազմաքաղաքական, տնտեսական, էներգետիկ ոլորտներում: Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների ծավալը չափազանց մեծ է և առանձին քննարկման առարկա կարող է լինել:

2019թ․ Հայաստանը նախագահել է Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) մարմիններում: Մեծ ուշադրություն է դարձվել Միության և երրորդ երկրների հետ համագործակցության խորացմանը:

Քայլեր են ձեռնարկվել ՀԱՊԿ շրջանակներում իրականացվող համագործակցության հետագա խորացման ու կառույցի նորմատիվ-իրավական դաշտի կատարելագործման ուղղությամբ։ 

Հայաստանը շարունակել է խորացնել արժեքահեն գործընկերությունը Եվրամիության հետ, ինչպես նաև՝ փոխշահավետ համագործակցությունը ԵՄ անդամ երկրների, Եվրոպական մայրցամաքի բոլոր երկրների հետ։ Եվրամիության հետ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի հիմքով զարգացող փոխգործակցության համար կարևորագույն նշանակություն ունի քաղաքական երկխոսությունը, Հայաստանի ժողովրդավարական բարեփոխումներին և պետական կառույցներին տրամադրվող աջակցությունը, ինչպես նաև ոլորտային համագործակցությունը։ 2019թ. զգալի աճել է ԵՄ-ի կողմից Հայաստանին տրամադրվող ֆինանսական աջակցությունը։

Մենք մեծապես կարևորում ենք նաև այս բարդ ժամանակաշրջանում ԵՄ կողմից Հայաստանին ցուցաբերվող աջակցությունը՝ նոր տիպի կորոնավիրուսի և դրա սոցիալ-տնտեսական հետևանքների դեմ պայքարի ուղղությամբ:

Այս առնչությամբ ցանկանում եմ առանձնացնել ոչ միայն եվրոպական գործընկերների հետ երկկողմ հարաբերությունների դինամիկան, այլ ընդգծել եռակողմ՝ Հայաստան-Հունաստան-Կիպրոս ձևաչափով համագործակցության հարթակի ձևավորումը, որն արդեն իսկ գործնականում ի ցույց է դրել իր ներուժը և կարողությունները:

Հայաստանի արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններից մեկը եղել և մնում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հետ բարեկամական և գործընկերային հարաբերությունների ամրապնդումն ու առավել խորացումը: Ինչպես գիտեք, մենք անցյալ տարի հաստատել ենք համագործակցության նոր ձևաչափ՝ ռազմավարական երկխոսության հարթակը, որի ներառական օրակարգը և դրա բովանդակային ընդգրկությունը ամուր հիմք են ձևավորում երկկողմ համագործակցության ընդլայնման և խորացման համար: Միացյալ Նահանգների կառավարությունը ավելացրել է 2019թ. Հայաստանին հատկացվող օժանդակությունը շուրջ 40 տոկոսով:

Մեզ համար առանձնահատուկ կարևորություն ունի մեր երկու անմիջական հարևանների՝ Վրաստանի և Իրանի հետ դարերի խորքից եկող բարեկամության և փոխադարձ հարգանքի վրա կառուցված հարաբերությունների, համագործակցության ամրապնդումը և զարգացումը: Վերջինս նպաստում է էներգետիկ և տրանսպորտային փոխկապակցվածության ընդլայնմանը և դիվերսիֆիկացմանը: Այս համագործակցությունն առավել կարևորվում է կորոնավիրուսի դեմ պայքարի այս ժամանակաշրջանում՝ ի ցույց դնելով մարտահրավերների հասցեագրման գործում մեր փոխկապակցվածությունը:

Տարին ակտիվ է եղել Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի երկրների հետ բարձրաստիճան շփումների և բազմաբնույթ համագործակցության ընդլայնման և խորացման առումով: Առանձանհատուկ կնշեմ բազմաոլորտ և փոխշահավետ համագործակցությունը Չինաստանի հետ, տարբեր ոլորտներում արդյունավետ համագործակցությունը և քաղաքական երկխոսության ամրապնդումը Հնդկաստանի հետ: Ճապոնիայի հետ բարեկամական և բազմակողմանի փոխգործակցության զարգացման ու խորացման ուղղությամբ նույնպես ունենք շոշափելի արդյունքներ:

Փոխգործակցության շարունակական ընդլայնումը Մերձավոր Արևելքի  երկրների հետ շարունակում է մնալ մեր առաջնահերթություններում: Հայ ժողովուրդը Մերձավոր Արևելքի խճանկարի անբաժան մասն է, և այդ տարածաշրջանում տեղի ուենցող գործընթացները գտնվում են մեր անմիջական ուշադրության և հետաքրքրությունների շրջանակում: Մենք պաշտոնապես արձագանքել ենք Սիրիայի շուրջ ստեղծված իրավիճակին: Ինչպես գիտեք, ԱԳՆ կողմից նաև օրերս եղավ պաշտոնական հայտարարություն Լիբիայում տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ:

Մենք շարունակել ենք ներգրավված մնալ և շատ ակտիվ աշխատել մեր ավանդական ուղղություններով և ընդլայնել ենք հարաբերությունները և երկխոսությունը, համագործակցության շրջանակները մեր մյուս գործընկերների հետ՝ լինեն դա Ծոցի երկրները, մասնավորապես Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Հորդանանը: Ես առանձին կանդրադառնամ մյուս հարցերին: Շարունակում ենք ուշադրության կենտրոնում պահել մեզ համար կարևորություն ունեցող այն ուղղությունները, որոնք վերաբերում են Լիբանանին, Իրաքին, Սիրիային և այլն:

Նոր տարածաշրջանների հետ համագործակցության համատեքստում ցանկանում եմ նշել Աֆրիկյան մայրցամաքը, մեր հաստատվելը այդ աշխարհամասում և երկկողմ ու բազմակողմ ձևաչափերում համագործակցության ներուժի օգտագործման ուղղությամբ առաջին գործնական քայլերի իրականացումը: Իր գործունեությունն է սկսել Եթովպիայում մեր դեսպանությունը, և համավարակի այս ժամանակաշրջանում Ադիս Աբեբայում մեր դիվանագիտական ներկայացուցչությունը գործուն մասնակցություն է ունեցել աֆրիկյան մայրցամաքում գտնվող մեր քաղաքացիների հայրենիք վերադարձի համակարգման և կազմակերպման առումով: 

Մարդկության առջև ծառացած գլոբալ և անդրազգային մարտահրավերները, որոնց մենք բոլորս առերեսվում ենք նաև ամենօրյա ռեժիմով կապված նոր տիպի կորոնավիրուսի համավարակի տարածման հետ մատնանշեց բազմակողմ համագործակցության կարևորությունընը: Մենք հանդես ենք գալիս այն դիրքերից, որ արդյունավետ բազմակողմանիությունը և դրա արդյունքում մեծ և փոքր պետությունների միջև ձևավորվող համերաշխությունը միջազգային անվտանգության, խաղաղության և զարգացման գրավականն են: Հայաստանը վճռականորեն շարունակել է իր նախաձեռնողական և արդյունավետ բազմակողմ դիվանագիտությունը, ամրապնդել մեր ներգրավածությունը՝ միջազգային անվտանգության, կայուն զարգացման, մարդու իրավունքների, հանդուրժողականության և հակախտրականության և այլ միջազգային օրակարգերում: 

Այսպես, արտաքին գերատեսչության երկարամյա աշխատանքի արդյունքում Հայաստանն ընտրվեց ՄԱԿ Մարդու իրավունքների խորհրդի անդամ: 2019թ. մարտի 22-ին Հայաստանը ստանձնեց ՄԱԿ Կանանց կարգավիճակով հանձնաժողովի (CSW) նախագահությունը երկու տարի ժամկետով` 2020-2021թթ. համար: Դեկտեմբերի 12-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան միաձայն ընդունել է հուլիսի 20-ը Շախմատի համաշխարհային օր հռչակելու մասին Հայաստանի հեղինակած բանաձևը: Հայաստանն այս շրջանում անդամակցում է նաև ՄԱԿ Տնտեսական և սոցիալական խորհրդին:

Մենք շարունակել ենք ակտիվ աշխատել ՄԱԿ-ի կառույցների շրջանակներում, ինչպես նաև մեր ազգային շահերի և մեր միջազգային օրակարգի հարցերը բազմակողմ հարթակներում առաջ տանելու առումով: Ակտիվ ներգրավված աշխատանք ենք տարել ԵԱՀԿ-ում, ԵԽ-ում, ԱՊՀ-ում, ՖՄԿ-ում, ՆԱՏՕ-ում: 

Հայաստանը շարունակել է իր մասնակցությունը Լիբանանում, Մալիում, Կոսովոյում և Աֆղանստանում իրականացվող խաղաղապահ գործողություններին:

2019թ. ընթացքում Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերակայությունների շարքում է եղել մեր երկրի ՏՏ հնարավորությունների և այդ ուղղությամբ միջազգային համագործակցության հարթակների ձևավորումը. հոկտեմբերին Երևանում գումարվել է Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների համաշխարհային կոնգրեսը, հոկտեմբերի 30-31-ին Մոնակոյում Հայաստանի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցած Ֆրանկոֆոնիայի 36-րդ նախարարական համաժողովին Հայաստանի կողմից ներկայացվեց և միաձայն ընդունվեց գիտության, կրթության և թվային տնտեսության զարգացման գործում նորարարության ունեցած դերի վերաբերյալ բանաձևը: Բանաձևի ընդունումը կարևոր քայլ է Ֆրանկոֆոն տարածքում առկա թվային ներուժի լիարժեք իրացման առումով:

ԱԳՆ կողմից տարվա ընթացքում հետևողական քայլեր են ձեռնարկվել տարբեր ոլորտի անմիջական դերակատարների համար միջազգային գործընկերների հետ փորձի փոխանակման և համագործակցության հեռանկարների քննարկման համապատասխան հարթակների ձևավորման ուղղությամբ: Դա արտահայտվել է ինչպես բիզնես համաժողովների կազմակերպմանը և մասնակցությանն աջակցելու ձևով, այնպես էլ՝ երկկողմ և բազմակողմ ձևաչափերում հանդիպումներին և ԱԳ նախարարի օտարերկրյա պետություններ այցերի ժամանակ պատվիրակության կազմում ոլորտային ուղղությունների ներկայացուցիչների ներգրավմամբ, ինչպես դա եղավ Էստոնիա, աֆրիկյան երկրներ այցերի ժամանակ:  

ՀՀ ԱԳՆ հյուպատոսական վարչության և հյուպատոսական հիմնարկների կողմից 2019թ. սպասարկվել է շուրջ 155 000 քաղաքացի: ՀՀ ԱԳՆ իրավասության շրջանակներում շարունակվել է աջակցությունը սիրիահայերին, լիբանանահայերին և իրաքահայությանը:

Կառավարության համապատասխան որոշմամբ հնարավոր է դարձել ժամանակակից տեխնոլոգիաների կիրառմամբ ընդլայնել հյուպատոսական ծառայությունների մատուցման եղանակները՝ քաղաքացու անձամբ ներկայանալու պահանջին ստեղծելով այլընտրանք՝ քաղաքացիներին հնարավորություն ընձեռելով աշխարհի ցանկացած վայրից տեսակապով դիմել ՀՀ դիվանագիտական ծառայության մարմիններ և ստանալ հյուպատոսական մի շարք ծառայություններ։ Մասնավորապես, ՀՀ վերադարձի վկայական ստանալու, սովորական (ոչ կենսաչափական) անձնագիրը փոխանակելու, ինչպես նաև անձնագրի` օտարերկրյա պետություններում վավերականության ժամկետը երկարաձգելու դիմումները հնարավոր կլինի ներկայացնել առանց ՀՀ դիվանագիտական ծառայության մարմիններ անձամբ ներկայանալու, իսկ փաստաթղթերը՝ ուղարկել և ստանալ փոստով։

Այսուհետ հնարավոր է ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության էլեկտրոնային հյուպատոսական համակարգի (e-consular.mfa.am) միջոցով առցանց դիմել և փոստով ստանալ նախարարության կողմից ապոստիլով հաստատվող տեղեկանքներ, որոնք պահանջվում են օտարերկրյա պետություններ (դեսպանություններ) ներկայացնելու համար։ Պատրաստի տեղեկանքը հնարավոր է ստանալ փոստով՝ ինչպես Հայաստանի տարածքում, այնպես էլ աշխարհի ցանկացած կետում։ 

ՀՀ քաղաքացիների համար սահմանվել է առանց մուտքի վիզայի ռեժիմ Կատարի, Սերբիայի և Չինաստանի կողմից: 

2019թ. ընթացքում ՀՀ ԱԳՆ հետևողական աշխատանքներ է տարել նաև ՀՀ-ԵՄ Մուտքի արտոնագրերի ազատականացման շուրջ երկխոսության մեկնարկի ուղղությամբ։ Այս հարցը շարունակում է մնալ գերակայություն և հետևողական աշխատանքի կարևոր ուղղություն:

2019թ. ընդլայնվել և 2020թ. կշարունակի ընդլայնվել Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների և արտերկրում ՀՀ դիվանագիտական ներկայացուցչությունների աշխարհագրությունը: 2019թ. Հայաստանում բացվել է Ուրուգվայի գլխավոր հյուպատոսությունը, անցյալ տարվա պայմանավորվածությունների հիման վրա 2020թ. փետրվարին ՀՀ֊ում բացվել է Սլովակիայի դեսպանությունը և այդ ընթացքը ավարտվում է Սերբիայի, Նիդերլանդների և Շվեդիայի դեպքում: Հայաստանը բացել է դեսպանություններ Կատարում, Եթովպիայում, Իսրայելում։ Դիվանագիտական հարաբերություններ են հաստատվել Հյուսիսային Մակեդոնիայի, Դոմինիկայի Ընկերակցության, Ջիբութիի հետ: 

2019թ. ընթացքում նախարարության կողմից պատրաստվել և ստորագրման է ներկայացվել 61 միջազգային պայմանագիր։

2019թ. ՀՀ նախագահը կատարել է 19, իսկ ՀՀ վարչապետը՝ 23 օտարերկրյա այց։ Տեղի է ունեցել ԱԳ նախարարի 32 օտարերկրյա այց՝ 6 պաշտոնական և 26 աշխատանքային։ Պետական, պաշտոնական եւ աշխատանքային այցերով Հայաստանի Հանրապետություն են այցելել երեք տասնյակից ավելի բարձրաստիճան պատվիրակություններ։

Հարգելի գործընկերներ,

2019 թվականին նախարարության աշխատակազմի պահպանման ծախսերը նախատեսվել են 1,815,833.40 հազ.դրամ, փաստացի ծախսը կազմել է 1,793,162.34 հազ.դրամ: Պահպանման ծախսերի 74.1 %-ը կազմում է աշխատավարձը և դրան հավասարեցված վճարումները: 

Բյուջեով հատկացված միջոցներից 2019 թ. տնտեսվել է 22,671.06 հազ.դրամ, որը տարեվերջին փոխանցվել է պետբյուջե։

Գումարի հիմնականում մասը՝ 15,235.1 հազ. դրամ տնտեսվել է ներկայացուցչական ծախսեր հոդվածով և 2,957.31 հազ.դրամ՝ կապի ծախսեր հոդվածով:

2019թ. տպագրվել 94,660 հատ մուտքի վիզայի պիտակ, 50,000 հատ ՀՀ վերադարձի վկայական և 20,000 հատ պաշտպանված ձևաթուղթ։ 

2019 թվականին նախարարությունը հոգացել է 25 արտասահմանյան պատվիրակությունների ընդունելության ծախսեր։ Փաստացի ծախսը կազմել է 49,540.97 հազ.դրամ: 

Միջազգային կազմակերպություններին ՀՀ անդամակցության վճարների առումով. 2019թ. ընթացքում ՀՀ ԱԳՆ լիովին կատարել է ՀՀ պետական բյուջեով Միջազգային կազմակերպություններին ՀՀ անդամակցության գծով հատկացված գումարների ֆինանսական փոխանցումները՝ համաձայն նախանշված եռամսյակային ենթաբաժանումների: Ամբողջությամբ կատարելով անդամակցության գծով միջազգային կազմակերպություններին ֆինանսական պարտավորությունները` Հայաստանը հանդիսանում է լիարժեք անդամ և ձայնի իրավունք ունի ՀՀ կողմից անդամակցվող բոլոր միջազգային կազմակերպություններում: 

2019թ. ՀՀ-ն ներառվել է ՄԱԿ-ի պատվո ցանկում` կազմակերպության կանոնավոր բյուջեին ժամանակին և ամբողջությամբ կատարված անդամավճարների համար: 2019թ. հունվարի դրությամբ Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության կողմից ՄԱԿ-ի կանոնավոր բյուջեին է հատկացվել 195,176․00 ամերիկյան դոլար՝ որպես ՄԱԿ-ին ՀՀ անդամակցության գծով 2019թ. տարեկան անդամավճար: Պատվո ցանկում ներառվում են այն անդամ երկրները, որոնք ընթացիկ տարվա առաջին 30 աշխատանքային օրվա ընթացքում ամբողջությամբ վճարում են ՄԱԿ-ի կանոնավոր բյուջեին անդամակցության գծով ֆինանսական պարտավորությունները: Այս տարի նույնպես Հայաստանը կատարել է իր ֆինանսական պարտավորությունները ըստ սահմանված ժամանակացույցի և ներառվել պատվո ցանկում: 

Պետք է նշեմ, որ 2019թ-ից. փոփոխվել է ՀՀ անդամավճարի չափաբաժինը ՄԱԿ-ի կանոնավոր բյուջեին՝ 0,006% դառնալով 0,007% (16,67% աճ): ՄԱԿ-ի բյուջեն կազմավորվում է` հաշվի առնելով երկրի ՀԱԱ (համախառն ազգային արդյունքի) հարաբերակցությունը մի շարք այլ ցուցանիշների հետ, ինչպիսիք են` արտաքին պարտք, մեկ շնչին հասնող եկամուտ և այլն: Անդամավճարների սանդղակները համապատասխան կոմիտեի կողմից վերանայվում են յուրաքանչյուր երեք տարին մեկ: Նվազագույն շեմը կազմում է 0.001%, իսկ առավելագույնը` 22%: Սա ունենալու է շղթայական ազդեցություն և գալիք տարիների ընթացքում բարձրանալու են անդամակցության վճարները այլ կառույցներում: Ըստ կանախատեսումների՝ միջազգային կազմակերպությունների գծով՝ մասնավորապես ՄԱԿ-ի մասնագիտացված գործակալություններին և այլ կառույցներին ՀՀ անդամակցության վճարների մասով կարող ենք ունենալ մինչև 30% աճ՝ պայմանավորված հենց վերոնշյալ տոկոսային աճով, ինչպես նաև ընդհանուր անդամավճարների ծախսերի բարձրացմամբ: Ավելի պատկերավոր ներկայացնելու համար նշեմ, որ այս տոկոսային չափաբաժնի փոփոխման արդյունքում ՀՀ անդամակցության վճարը ՄԱԿ-ի կանոնավոր բյուջեին 2019թ. համար բարձրացել է մոտ 50,000 ԱՄՆ դոլարով՝ 145,843.00 /2018թ./ դառնալով 195,176.00 ԱՄՆ դոլար:

Երեք կազմակերպություններին 2019թ. տարեսկզբին ՀՀ անդամակցության մասով գոյացած պարտքերը կազմել են՝ 

«Աշխատանքի համաշխարհային կազմակերպությանը՝» (ILO) 62 հազար 115 շվեյցարական ֆրանկ, 

«Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությանը՝» (WHO) 408 հազար 403 ԱՄՆ դոլար 

«ՄԱԿ-ի արդյունաբերության զարգացման կազմակերպությանը՝» (UNIDO) 350 հազար 159 եվրո:

Պարտքերի մարման համար կազմվել է  մարման ժամանակացույց: Այս պարտքերը ձևավորվել են 90-ականների սկզբին և հետագայում ձևավորվել է պարտքի մարման ժամանակացույց և պլան, և մենք շարունակում ենք հետևողականորեն իրականացնել այդ վճարումները պարտքի մարման առումով և ինչպես նշեցի մենք ոչ այս կազմակերպության, ոչ էլ այլ կազմակերպությունում զրկված չենք ձայնի իրավունքից: 

Միջազգային կազմակերպություններին անդամավճարների չափով 2019թ. բյուջեն կազմել է 2,539,988.7 հազ.դրամ, փաստացի ծախսը՝ 2,432,801.56 հազ.դրամ: Տարբերությունը կազմել է 107,187.14 հազ.դրամ դրամ, որը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ միջազգային կազմակերպություններին ՀՀ անդամակցության պայմանագրերի  գումարների ճշտման հետևանքով առաջացել է մնացորդ գումար մասնավորապես ԵԱՏՄ-ի մասով, մի շարք կազմակերպություններից համապատասխան հայտերի չներկայացման հետևանքով, ինչպես նաև տնտեսվել է ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում որոշ տնտեսում։

Ուզում եմ անդրադառնալ Օտարերկրյա պետություններում և միջազգային կազմակերպություններում հավատարմագրված ՀՀ դիվանագիտական ծառայության մարմինների գործունեության իրականացմանը: 

Հայաստանի Հանրապետությունը դիվանագիտական հարաբերություններ է հաստատել աշխարհի 176 երկրների հետ, արտերկրում ՀՀ-ն ունի 41 ռեզիդենտ դեսպան, ովքեր հավատարմագրված են ընդհանուր առմամբ 73 երկրում։ ՀՀ մշտական ներկայացուցիչներ են նշանակված 11 միջազգային կազմակերպություններում, արտերկրում գործում են ՀՀ 9 գլխավոր հյուպատոսություն: 2019 թվականի ոչ ռեզիդենտ դեսպան է նշանակվել Թունիսի Հանրապետությունում և Մարոկկոյի Թագավորությունում (նստավայրը Երևան)։ 

Դեսպանությունների պահպանման ծախսեր համար բյուջեով նախատեսված է 10,661,892.2 հազ.դրամ, փաստացի ծախսեը կազմել է 10,584,451.9 հազ.դրամ: Տարբերությունը կազմել է 77,440.30 հազ.դրամ դրամ, որը առաջացել է  Լիոնում ՀՀ գլխավոր հյուպատոսության պահպանման չծախսված գումարներից, որոնք 2019 թ. իրականացվել են նվիրատվությունների հաշվին։

Ընդհանուր առմամբ կցանկանամ նշել, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը շարունակել է իրականացվել համեստ բյուջեով: Կցանկանամ նշել նաև, որ 2019թ. պետական տուրքի ճշգրտված ծրագրային ցուցանիշը կազմել է 2,198,220.0 հազ. դրամ, իսկ փաստացի գանձված գումարը կազմել է 2,274,620.4 հազ. դրամ, ինչի արդյունքում կատարողականը կազմել է 106%: 

ՀՀ ԱԳՆ համակարգի կողմից գանձված պետական տուրքի ընդհանուր գումարի գերակշռող մասը ապահովվում է հյուպատոսական ծառայությունների դիմաց կատարվող գանձումներից:

Մատուցված հյուպատոսական ծառայությունների համար գանձված պետական տուրքի գումարը կազմել է 2,165,069.3 հազ. դրամ, որը կազմում է ընդհանուր թվի 95%-ը: Այս մասով տարեկան ծրագիրը կատարվել է 104%-ով: 

Որպեսզի ավելի պատկերավոր լինեմ Հայաստանի արտաքին գերատեսչության բյուջեի առումով, ԱԳՆ ընդհանուր բյուջեն  կազմում է  31.1 միլիոն դոլլար, կենտրոնական ապարատում ծախսվում է մոտավորապես 3.8 միլիոն դոլլար, արտերկրում մեր դիվանագիտական ներկայացուցչությունների պահպանման համար ծախսում ենք մոտվորապես 21.4 միլիոն դոլլար, մեր վճարումները միջազգային կազմակերպություններին կազմում են մոտավորապես 5.3 միլիոն դոլլար այդ 31.1 միլիոն դոլլարից: Մնացած ծախսերը, մոտացորապես 0.6 միլիոն դոլարի չափով այլ ծախսեր են: Արտաքին  գերատեսչության կողմից պետական տուրքի մասով ներդրվել է 4.7 միլիոն դոլլար: Այ բյուջեն մնում է չափազանց համեստ համեմատ մեզ նման երկրների համար, զգալիորեն համեստ: Եվ այդ շրջանակում է իրականացվում Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը: 

Շնորհակալություն: