Վ.Օսկանյան - Նախ ուզում եմ կանանց անցած մարտի 8-ը շնորհավորել, ձեզ մաղթել հաջողություն, առողջություն գեղեցկություն:

Վերջին ժամանակաշրջանում, կարծում եմ, բավական ակտիվ դիվանագիտական գործունեություն է ծավալվել. երկու կարեւոր երկրների արտգործնախարարները այցելել են Հայաստան` Գերմանիայի եւ Լեհաստանի, եղել է հանրապետության նախագահի այցելությունը Ֆրանսիա եւ վերջերս իմ այցելությունը Իռլանդիա, Միացյալ Նահանգներ, ինչպես նաեւ իմ հանդիպումը ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի հետ: Ասեմ, որ ընդհանուր նպատակը այդ բոլոր հանդիպումներին առաջին հերթին այդ երկրների հետ մեր երկկողմ հարաբերությունների առավել զարգացումն ու խորացումն է, բայց նաեւ առանցքային թեմաներից է եղել եվրոպական երկրների հետ հատկապես նոր հարեւանության ծրագրի շրջանակներում Գործողությունների ծրագրի իրականացումը եւ կոնկրետ այդ երկրների հետ մեր համագործակցությունը: Քննարկվել է Լեռնային Ղարաբաղի հարցը, ՎՈՒԱՄ-ի հնարավոր բանաձեւը ՄԱԿ-ում, տարածաշրջանային բազմաթիվ այլ խնդիրներ: Սա եղել է ընդհանուր թեմատիկան բոլոր հանդիպումների ընթացքում:

Ակտիվ գործունեությունը շարունակվելու է, շուտով ես կմեկնեմ Շվեյցարիա: Երեք հիմնական նպատակ կա այցելության. առաջինը, դա մարդու իրավունքների խորհրդում իմ ելույթն է, կլինի նաեւ երկկողմ հանդիպում Բեռնում Շվեյցարիայի իշխանությունների հետ եւ նաեւ տեղի կունենա, ինչպես արդեն հայտարարվել է, Լեռնային Ղարաբաղի հարցով արտաքին գործերի նախարարների հերթական հանդիպումը: Ապրիլի սկզբներին տեղի կունենա նաեւ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի այցելությունը Հայաստան, որի ժամկետը վերջնականապես դեռ ճշգրտված չէ: Միջազգային կազմակերպությունների հետ նույնպես, կարծում եմ, բավական ակտիվ գործունեություն կծավալվի մոտ ապագայում: Եկող շաբաթվա սկզբներին կմեկնարկի ՆԱՏՕ-ի շաբաթը Հայաստանում, նաեւ շուտով Հայաստանը Եվրահանձնաժողովին կներկայացնի առաջին տարվա իր գործողությունների ծրագրի առաջնայնությունները: Այնպես որ, կարծում եմ, որ բավականին բուռն դիվանագիտական ժամանակահատված կլինի` հաշվի առնելով նաեւ, որ ընտրություներին ընդառաջ նաեւ ներքաղաքական բուռն զարգացումներ կլինեն Հայաստանում: Այդ երկուսի համատեղումը, ես կարծում եմ, որ եկող ամիսները կլինեն բավական ծավալուն եւ հատաքրքրական: Այսքանը, փորձեմ պատասխանել հարցերին:

Հարց. Ա1+ - Պրն. Օսկանյան, դուք ասացիք, որ Շվեյցարիայում մարդու իրավունքների գծով զեկույց կունենաք: Պետ. դեպարտամետի կողմից հրապարակած մարդու իրավունքների զեկույցի մասով Հայաստանը ոչ այնքան դրական լույսի ներքո էր ներկայացված: Արդյոք անդրադարձ լինելու՞ է եւ ընդհանրապես ի՞նչ գծերով ենք ներկայացնելու մեր երկրում մարդու իրավունքների պաշտպանությունը: Եվ երկրորդ հարցը, դուք որեւէ կուսակցության համամասնական ցուցակում ներգրավված չեք, ինչպիսի՞ն է լինելու ձեր քաղաքական կենսագրությունը 2007թ. ընտրություններից հետո:

Վ.Օսկանյան - Մարդու իրավունքների խորհրդի տարեկան հանդիպումն է, ընդհանրապես այնտեղ, առանց բացառության, վերջին վեց-յոթ տարիներին ներկա եմ եղել եւ ելույթ եմ ունեցել, սա մեր հնարավորությունն է միջազգային հանրությանը անփոփ ներկայացնելու տարվա ընթացքում մարդու իրավունքների ոլորտում Հայաստանում տեղի ունեցած զարգացումները, մեր խնդիրները, առաջընթացը, օրենսդրական դաշտի մշակումը, ծավալումը եւ կատարելագործումը: Նույնը կլինի այս տարի, այդրադարձ կլինի ներքին խնդիրներին, բայց նաեւ մի քիչ ավելի ընգրկուն կլինի, կներառվեն նաեւ ԼՂ հետ կապված մարդու իրավունքներին առնչվող հարցեր, Նախիջեւանում հայկական հուշարձանների ոչնչացման հարցը, Թուրքիայի հետ առնչվող հարցեր` Հրանտ Դինքի սպանության եւ այդ կոնտեքստում մարդու իրավունքներին վերաբերող հարցեր: Այնպես որ, իմ ելույթը կներառի մարդու իրավունքներին վերաբերող ներքին եւ նաեւ արտաքին քաղաքանության հարցեր: Իսկ ինչ վերաբերում է ընտրություններին, այո', ես չկամ որեւէ ցուցակում, այդպիսի ցանկություն էլ չի եղել, իսկ ընտրություններից հետո ինչպիսին կլինի իմ գործունեությունը, դա երեւի ժամանակը կթելադրի:

Հարց. «.Արմենպրես» գործակալություն - Պրն. նախարար, ՄԱԿ-ում ձեր հանդիպումների ընթացքում ի՞նչ տպավորություն ստացաք, ինչպիսին էր տրամադրությունը` կապված ՎՈՒԱՄ բանաձեւի հետ եւ, կարծես թե, դեռեւս նախագիծը չի դրվել շրջանառության մեջ, բայց ամեն դեպքում կա ընդհանուր ձեւավորված մթնոլորտ, ինչպիսի՞ն էր այն: Եվ երկրորդ հարցս, Կոնդոլիզա Ռաիսի հետ ձեր հանդիպման ընթացքում քննարկվել է հայ-թուրքական հարաբերությունների հարցը, եւ նշվում է ԱՄՆ միջնորդական դերը: Ինչպիսի՞ն կարող է լինել ԱՄՆ միջնորդական դերը այդ հարաբերությունների կարգավորման գործում:

Վ.Օսկանյան - Ճիշտ եք նկատել, որ ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւը պաշտոնապես դեռեւս չի ներկայացվել, բայց կուլիսային քննարկման դրվել է, արդեն անդամ-երկրները հնարավոր բանաձեւի բովանդակությանը ծանոթ են եւ կուլիսային բավական լուրջ քննարկումներ են տեղի ունենում: Ընդհանուր տրամադրությունների կապակցությամբ, հատկապես այն երկրների հետ, որոնք անմիջական շահագրգռվածություն ունեն մեր տարածաշրջանում եւ նաեւ ԼՂ հարցում, կարող եմ ասել, որ վերաբերմունքը դրական չէ: Բոլորը գտնում են, որ այդ բանաձեւը անհրաժեշտ չէ եւ լրացուցիչ բարդություններ կարող է առաջացնել ԼՂ հարցում: Իսկ Գլխավոր քարտուղարը` որոշող չէ, վերջիվերջո, անդամ երկրների ամբողջական իրավասության մեջ է այդ հարցը: Ես փորձեցի ուղղակի Գլխավոր քարտուղարին դրա բացասական հետեւանքները ներկայացնել եւ Հայաստանի հնարավոր դիրքորոշումը, եթե այդ բանաձեւը անցնի: Եթե ՎՈՒԱՄ երկրների նպատակը, ինչպես իրենք են ասում, առավել լայն շրջանակների` ՄԱԿ-ի բոլոր անդամ-երկրներին այդ կոնֆլիկտները ներկայացնելն է, ապա դրա լավագույն ձեւը, քննարկում անցկացնելն է այդ շրջանակներում` առանց բանաձեիւ ընդունման: Որովհետեւ այսօր կոնֆլիկների գործընթացները այլ ֆորումներում են ընթանում, մեր պարագայում` ԵԱՀԿ-ի շրջանակներում, տրամաբանական չէ պարզապես, որ ԵԱՀԿ-ում ընթացող գործընթացի նկատմամբ ՄԱԿ-ը բանաձեւ ընդունվի: Առավելեւս, որ կոնֆլիկտները, ինչպես բոլորն են շեշտում, տարբերվում են իրենց բնույթով, պատմությամբ, ինչպես նաեւ այսօր առկա իրականությամբ, եւ չեն ուզում որ մեկը մյուսի նկատմամբ որեւէ նախադեպ լինի: Կոսովոն, երեւի թե, լավագույն օրինակն է, յուրաքանչուրը հատուկ շեշտում է, որ Կոսովոյի դեպքը պետք չէ, որ նախադեպ լինի մյուսների համար: Եթե դա, իրոք, այդպես է, նախկին սովետական տարածաշրջանում առկա այս բոլոր կոնֆլիկտները դնել մի կաթսայի մեջ եւ փորձել ներկայացնել միջազգային հանրությանը որպես նմանատիպ, կարծում եմ, որ չի համապատասխանում իրականությանը եւ տրամաբանական չէ: Այնպես որ, այդ երկու գործոնները հաշվի առնելով, ես կարծում եմ, որ ընդհանուր միտումը այսօր այն է, որ, իսկապես, ժամանակը չէ, տեղը չէ նման բանաձեւ անցկացնելու: Կարելի է միշտ էլ ՄԱԿ-ի շրջանակներում քննարկումներ անցկացնել, որպեսզի անդամ-երկրները ծանոթ լինեն այս կոնֆլիկտներին, բայց բանաձեւ ընդունելը այդ շրջանակնելում, բոլորը համարում են, որ դրական որեւէ բան չի կարող բերել:

Ինչ վերաբերվում է Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններին եւ իմ քննարկումներին Միացյալ Նահանգներում, ասեմ, որ ԱՄՆ միշտ էլ ջանքեր են ներդրել հայ-թուրքական հարաբերություններում դրական տեխաշարժ արձանագրելու, ուղղակի նպատակ են դրել բացել հայ-թուրքական սահմանը, դա դեռեւս չի ստացվել տարբեր պատճառներեվ: Ես կարծում եմ, որ Միացյալ Նահանգների ցանկությունը` տեսնել հայ-թուրքական սահմանը բաց` անկեղծ է եւ նրանք շարունակելու են իրենց աշխատանքը: Ուղղակի այստեղ Թուրքիայի անզիջողական քաղաքականությունն է, որ թույլ չի տալիս հասնել որեւէ արդյունքի: Այո, այդ հարցը, ես ասացի, որ մեր օրակարգի վրա է, այս վերջին շրջանում բոլոր հանդիպումների ընթացքում այդ հարցը քննարկվել է եւ աշխատանքները այդ ուղղությամբ շարունակվելու են:

Հարց. «Հայոց աշխարհ» օրաթերթ -Պրն Օսկանյան, Միացյալ Նահանգներում պետ. դեպարտամենտի ղեկավարի հետ ձեր հանդիպման ընթացքում, եթե քննարկվել է ԼՂ հարցը, խնդրում ենք հնարավոր առավելագույն մանրամասներ հաղորդել:

Վ.Օսկանյան - Ասեմ, որ մանրամասնորեն չի քննարկվել, որովհետեւ տիկին Ռայսի հետ քննարկման ընթացքում հանդիպմանը ներկա եր նաեւ Մեթյու Բրայզան` Մինսկի խմբում Միացյալ նահանգների ներկայացուցիչը եւ պետքարտուղարը գիտեր, որ մեր հանդիպումից հետո ես առանձնանալու եմ Մեթյու Բրայզայի հետ եւ առավել մանրամասն ենք քննարկելու: Այնպես որ, պետքարտուղարի մոտ շատ անփոփ ենք անդրադարձել, ես հիմնական Հայաստանի դիրքորոշումներն եմ վերահաստատել. ինչու եմ դա արել, որովհետեւ վերջերս տարաբնույթ մեկնաբանություններ ենք լսում ադրբեջանական կողմից, խոսք է գնում, որ իբր Հայաստանը հետ է կանգնում իր խոստումներից: Դա ամբողջությամբ իրականությանը չի համապատասխանում, ես վերահաստատել եմ Հայաստանի դիրքորոշումը, դրական մոտեցումը այսօր առկա փաստաթղթին եւ մեր նվիրումը այդ փաստաթղթի շրջանակներում բանակցությունները շարունակել եւ հասնել լրացուցիչ առաջընթացի: Դա անհրաժեշտ էր անել եւ կարծում եմ, որ այդ առումով այստեղ տարակարծություններ չեն լինի: Իսկ Մեթյու Բրայզայի հետ հիմնականում քննարկվել է Ժնեւում տեղի ունենալիք հանդիպման օրակարգը` թե ինչպիսի խնդիրներ են դրվելու այնտեղ, ինչ ենք քննարկելու, վստահ եմ որ նույնը պրն. Ֆասիեի միջոցով, երեւի թե, արդեն արվում է ադրբեջանական կողմի հետ: Պրն. Ֆասիեն նույնպես այդ հարցերին անդրադարձավ իմ հետ հանդիպման, նախագահի հետ հանդիպման ընթացքում եւ կարծում եմ, որ արդեն նախապատրաստական աշխատանքը արվել է Ժնեւի հանդիպման համար եւ եթե այնտեղ անսպասելի լուրջ բարդություններ չառաջանան ադրբեջանական կողմից, ես կարծում եմ, որ հիմքեր կան, որպեսզի Ժնեւյան հանդիպումը ունենա դրական արդյունքներ:

Հարց. «Ազատություն» ռ/կ- Պարոն Օսկանյան, վերջին շրջանում մեր տարածաշրջանի երկրները ակտիվ բանակցություններ եւ քննարկումներ են անցկացնում էներգետիկ խնդիրներին առնչվող, մասնավորապես, Բաքու-Ջեհյան-Թբիլիսի նավթամուղի, Կարս-Ախալքալակ երկաթգծի կառուցման շուրջ: Խնդիր կա, առաջարկ է եղել նաեւ Ղազախստանին ընդգրկվել այդ ծրագրերում, Հայաստանը ինչպե՞ս է վերաբերվում այս խնդրին, արդյոք չի՞ խորացվի շրջափակումը Հայաստանի եւ որեւէ դիվանագիտական քայլեր ձեռնարկվում են, թե` ոչ:

Վ.Օսկանյան - Մենք բազմիցս ասել մեր դիրքորոշումը այս հարցում, ես չեմ ուզում այստեղ կրկնել, մենք գտնում ենք, որ դա քաղաքանորեն ճիշտ մոտեցում չի, սխալ քայլ է, հեռանկարային քայլ չէ, մենք շարունակելու ենք դեմ լինել: Այդ երեք երկրները դեռեւս միայն պայմանագիր են ստորագրել, բայց ծրագրի իրականացումը չի սկսվել: Մենք շարունակելու ենք պնդել մեր դիրքորոշման վրա, շարունակելու ենք առարկել: Պարզվում է, որ դեռեւս ամբողջական ֆինանսավորում չունեն, եթե փորձում են ղազախական նաեւ ներդրումներ ներգրավել այնտեղ: Ես չգիտեմ ղազախական դիրքորոշումը որն է, բայց նախկինում, մեկ տարի առաջ, երբ այս հարցը նորից քննարկվում էր, մենք ղազախական կողմի հետ քննարկումներ ունեցել էինք եւ նրանք առանձնակի հետաքրքրություն չէին ցուցաբերել: Կարող է այսօր իրավիճակը փոփոխված լինի, ես չեմ տիրապետում մանրամասներին, բայց դա համենայնդեպս, ոչինչ չի փոխի: Մենք գտնում ենք, որ դա սխալ մոտեցում է, հեռանկարային մոտեցում չի: Ճիշտ է, տնտեսական առումով Հայաստանի համար լրացուցիչ ինչ-որ վնասներ չի կարող բերել, այն վնասներից բացի, որ արդեն կան այսօր հայ-թուրքական սահմանը փակ լինելու արդյունքում, լրացուցիչ մեզ համար բացասական տնտեսական հետեւանք չի կարող ունենալ, բայց քաղաքական առումով, ընդհանուր մթնոլորտի առումով, տարածաշրջանային համագործակցության առումով, կարծում եմ, որ բավական ոչ դրական մթնոլորտ է ձեւավորելու, որը եւ, անկասկած, բացասական է ազդելու այլ հարցերի վրա, որոնցից մեկն է նաեւ ԼՂ հարցը:

Հարց. «Ազգ» օրաթերթ - Պրն.Օսկանյան, երկու հարց: Նախ Կ.Ռայսի հետ արդյո՞ք քննարկել եք Իրանի առնչությամբ հարցեր, ելենելով վերջին սանկցիաներից եւ բանաձեւերից, որոնք ընդունվում են այդ երկրում ատոմային էներգիայի ուսումնասիրությունների վերաբերյալ: Եվ Մամեդյարովի վերջին հայտարարության ֆոնին մի տեսակ տպավորություն է ստեղծվում, որ Հայաստանը իսկապես խոսում է փոխզիջումներից, սակայն ադրբեջանական կողմը պնդում է իր սկզբնական դիրքորոշումը եւ այսօր որեւէ առաջ քայլ չի արել: Արդյո՞ք իրապես դա արտահայտում է բանակցային գործընթացին իրավիճակը:

Վ.Օսկանյան - Առաջինի հետ կապված ասեմ, որ Իրանի հարցը չի քննարկվել, քննարկվել են ընդհանուր տարածաշրջանային խնդիրներ, բայց կոնկրետ Իրանի հետ կապված քննարկում չի եղել: Իսկ ինչ վերաբերում է երկրորդին, ես հետեւյալը կարող եմ ասել. կա փաստաթուղթ, որի շուրջ այսօր բանակցություններ են ընթանում, այդ փաստաթուղթը, գիտեք, սեւը սպիտակի վրա արտահայտում է այսօր կողմերի մոտեցումները, որովհետեւ այդ փաստաթուղթը ծնվել է երկու տարվա մեր աշխատանքի արդյունքում: Ոչ միայն ԱԳ նախարարների հանդիպումների արդյունքում, այլ նաեւ հանրապետության նախագահների: Եվ այդ փաստաթղթում առկա կետերից բազմաթիվը կարելի է ասել, որ արժանացել է նախագահների հավանությանը: Եվ այսօր Ադրբեջանի կողմից արված հայտարարությունները ոչ միշտ է, որ արտացոլում են, արտահայտում է, կամ համապատասխանում է այդ փաստաթղթի բովանդակությանը: Այն ինչ-որ մենք ենք ասում, ամբողջությամբ, հարյուր տոկոսով, ես կարող եմ ասել, որ համապատասխանում է փաստաթղթի եւ ոգուն, եւ տառին: Այնտեղ որեւէ հակասական բան չկա: Դրա համար էլ մեր հայտարարությունները ձեզ համար ընկալվում են ավելի կոմպրոմիսային: Ադրբեջանականը` ավելի ծայրահեղական: Բայց ասեմ, որ նրանց այդ հայտարարությունները, իսկապես, չեն համապատասխանում այդ փաստաթղթի ոչ ոգուն, ոչ էլ` տառին: Հիմա հարց է ծագում. որի՞ն հավատանք: Ես հավատում եմ փաստաթղթին, որովհետեւ դա թղթի վրա արդեն դրված ձեւակերպումներ են, որի ականատեսներն են նաեւ համանախագահողները, եւ մենք առաջնորդվելու ենք, ոչ թե Ադրբեջանի արած հայտարարություններով, այլ կոնկրետ փաստաթղթով եւ բանակցությունների արդյունքներով:

Հարց. - Ուղղակի ուզում եմ մի ճշտում, պրն. նախարար այդ փաստաթղթի հետ կապված: Ունի ղարաբաղյան կողմը արդյոք այդ փաստաթուղթը, այդ սեւը սպիտակի վրա գրված: Եվ եթե ոչ` ապա ինչո՞ւ: Այսինքն նա այդ թուղթը ունի ձեռքի տակ:

Վ.Օսկանյան - Այո: Իհարկե, այն ինչ, որ մենք բերում ենք մեզ հետ Երեւան, դա կիսում ենք ԼՂ հետ, բոլոր մանրամասներին նրանք ծանոթ են: Իհարկե, կարող են որոշ հարցերում վերապահումներ ունենալ, դիտողություններ անել, չհամաձայնվել, բայց որ Ղարաբաղի իշխանությունները, նախագահը առնվազն, ծանոթ է այդ փաստաթղթի բովանդակությանը, դա` միանշանակ:

Հարց. - Բովանդակությանը, թե այդ գրած թղթին:

Վ.Օսկանյան - Գրած թուղթին: Հիմա ի՞նչ խնդիր կա դրա մեջ:

Հարց. Լրագիր ամ - Պրն. նախարար, հարցս ներքաղաքական խնդրին է վերաբերում: Դուք ամիսներ առաջ ձեր մտահոգությունը, ձեր մոտեցումները արտահայտեցիք ներքաղաքական օրակարգի վերաբերյալ, որ պետք է ձեւավորվեր ընտրություններից առաջ: Ի՞նչն է պատճառը, որ Ձեր այդ մոտեցումներով հանդերձ, դուք որոշեցիք չմասնակցել ընտրություններին, եւ փաստորեն միակ նախարարն եք, բացառությամբ մշակույթի նախարարի, որ ընտրությանը չի մասնակցելու:

Վ.Օսկանյան - Ես շարունակելու եմ օրակարգի մասին խոսել: Օրակարգի մասին խոսելը չի նշանակում, որ անպայման պետք է քաղաքական կուսակցությունների ցուցակում լինել: Ես եւ որպես ԱԳ նախարար, բայց առավելեւս, որպես ՀՀ քաղաքացի մտահոգված լինելով մեր ապագայով, ճակատագրով, շարունակելու եմ խոսել հենց ընտրությունների ժամանակահատվածում էլ, դրանից հետո էլ: Ես անկեղծորեն հավատում եմ, որ , մենք պետք է կարողանանք մեր հաջորդ հինգ-տասը տարիների օրակարգը ձեւավորենք, որը էապես, ես կարծում եմ, պետք է տարբեր լինի այսօրվա օրակարգից: Որովհետեւ սա անցումային շրջան է, եւ նոր խորհրդարան է ընտրվում, նոր բարեփոխված սահմանադրությամբ եւ նոր նախագահ է ընտրվելու: Եթե մենք չկարողավանք օրակարգը ճիշտ ձեւավորել, կարծում եմ, որ հաջորդ տասը տարիները մեզ համար արդյունավետ չեն լինի:

Հարց. - Ներողություն, ես հենց ուզում էի իմանալ ինչո՞ւ դուք չուզեցիք ձեր անմիջական, ուղղակի մասնակցություն ունենալ այդ ձեւավորմանը: Չէ՞ որ կարող էիք:

Վ.Օսկանյան - Գիտեք, այդ օրակարգը պետք է գա ներքեւից: Ժողովրդի պահանջը պետք է լինի: Անհրաժեշտություն չի, որ այդ օրակարգի ձեւավորման համար անպայման լինել քաղաքական կուսակցությունների ներսում: Ես կարծում եմ, որ այդ պահանջը պետք է գա մեզանից, ժողովրդից պետք է գա: Որովհետեւ այս 15 տարիների անցած պատմությունը, փորձը այնքան ակնհայտ է դարձրել որոշ հարցեր, մեզ համար այնքան տեսանելի են այսօր եւ դրականը, եւ բացասականը, որ ուղղակի աններելի կլինի, ես կարծում եմ, հաջորդ սերունդների կողմից, եթե մենք չկարողանանք այդ բացասականը դնել սեղանի վրա եւ դրա շուրջ մի այնպիսի օրակարգ ձեւավորել, պահանջելով, որ քաղաքական ուժերը անպայման այդ հարցերին անդրադառնան եւ դրանց լուծումներ տան: Որովեհետեւ մեր ռեսուրսների բացահայտման միակ ճանապարհը այդ բացասական երեւույթների վերացումով հնարավոր է իրականացնել: Եվ այդ ռեսուրսները տարբեր հարթակների վրա են գտնվում, եւ ներքին, եւ սփյուռքյան, եւ համաշխարհային կամ միջազգային: Եվ մենք պետք է կարողանանք այդ երեք ուղղություններով էլ այդ ռեսուրսները բացահայտել, մատչելի դարձնել: Իսկ դրա համար պետք է կարողանալ առկա, այս տեսանելի, ակնհայտ թերությունները վերացնել եւ համարձակություն ունենալ մտնել երկրորդ սերնդի բարեփոխումների մեջ:

Հարց. - Ճշտում այս հարցի հետ կապված: Դուք այդ կոչը մամուլին հատկապես հասարակական սեկտորին արեցիք անցած ամառ, ի՞նչ եք կարծում հիմա հետահայաց, պատշաճ արձագանք ստացա՞վ այդ առաջարկը:

Վ.Օսկանյան - Ո՞րը, օրակարգի՞, թե ձեւավորման հետ կապված:

Հարց. - Ձեւակարեպված չէ՞:

Վ.Օսկանյան - Դժբախտաբար` ոչ: Ես դեռ այդ համարձակությունը չեմ տեսնում: Անկեղծությունը, սրտացավությունը: Ես դա, անկեղծորեն, չեմ տեսնում: Այնքան է քաղաքականացված ամեն-ինչը, կարծես թե, նեղ շահերը դեռեւս գերիշխող են: Չենք կարողանում իսկապես դուրս գալ այդ պատյանից եւ հարցերին ավելի մեծ տեսանկյունից նայել: Եվ կարողանալ իսկապես համազգային այսպես օրակարգ մշակել եւ դա պարտադրել մեր քաղաքական ուժերին: Ես դա դեռ չեմ տեսնում: Համենայնդեպս, կորած չէ կոչը, նորից եմ կրկնում, կարծում եմ, որ միակ ճանապարհը դա է: Ժամանակ ունենք դեռ. մեր առաջ կան խորհրդարանական ընտրություններ, դրանից նախագահական ընտրություններ: Կարծոմ եմ, որ պետք է ավելի ակտիվ լինել այդ ուղղությամբ:

Հարց.«Մեդիամաքս» գործակալություն - Երկու հարց պրն. նախարար: Առաջինը, Բ.Ֆասյեն եղավ Երեւանում, այժմ գտնվում է Բաքվում եւ որքանով տեղյակ եմ երկուշաբթի նորից վերադառնալու է Երեւան: Տպավորություն է ստեղծվում, որ ԱԳ նախարարների հերթական հանդիպումը այս անգամ պատրաստավում է ավելի մանրակրկիտ կերպով, քան դա եղել է նախկինում: Դա զուտ տպավորություն է, թե՞ այնպիսի մի փուլ է, երբ միջնորդները փորձում են մինչեւ հանդիպումը հնարավորին չափ շատ պայմանավորվածություններ ձեռք բերեն կողմերի հետ: Եվ երկրորդը, բնական է, չեք կարող բացել փաստաթղթի մանրամասները, բայց սզկբունքորեն հետաքրքիր է իմանալ, հայկական կողմի համար ընդունելի՞ է ադրբեջանցիների վերադարձը ԼՂ, ինչի մասին Ադրբեջանի իշխանությունները հաճախ խոսում են: Այսինքն այն վայրերը, որտեղ նրանք նախկինում բնակվել են:

Վ.Օսկանյան - Առաջինի հետ կապված ասեմ, որ այո', բավական լուրջ են պատրաստվում համանախագահողները: Դա չի նշանակում, որ նախկինում այդպես չի եղել, այս անգամ էլ, ինչպես նախկինում, ուզում են օրակարգը հստակեցնել, որպեսզի նախարարների հանդիպումը լինի արդյունավետ: Եվ նաեւ նրանց մոտ ցանկություն կա, որ խորհրդարանական ընտրություններից հետո տեղի ունենա նաեւ հնարավորին կարճ ժամկետում նախագահների հանդիպում: Դրա համար էլ ուզում են մինչեւ նախագահների հանդիպումը նախարարների մակարդակով հնարավորին չափ առաջընթաց արձանագրել: Տեսնենք: Ես ասացի իմ կարծիքը Ժնեւի հանդիպման հետ կապված, հիմքերը կան դրական հանդիպում անցկացնելու, եթե ադրբեջանական վերջին այս մեղադրանքները Հայաստանի նկատմամբ միտում չունեն խոչընդոտներ առաջացնելու` մեղքը նախօրոք Հայաստանի վրա գցելով, ապա ես կարծում եմ, որ դրական հիմքեր կան նորմալ հանդիպում անցկացնելու: Իսկ ինչ վերաբերում է բովանակությանը, եւ ադրբեջանցիների վերադարձին, գիտեք, դեռ շատ վաղ է դրա մասին խոսել, այնքան ժամանակ, որ ԼՂ-ում հնարավոր անցկացվելիք ռեֆերենդումի մանրամասները, "modality"-ները, ինչպես անվանվում է փաստաթղթում, չեն հստակեցվել (ժամկետը, թե ովքեր են քվեարկելու, ինչ ձեւով եւ այլն), այլ ընդամենը այսօր ֆիքսվում է սկզբունքը, որ վերջ ի վերջո ԼՂ ժողովուրդը ինքը պետք է որոշի իր ճակատագիրը, այս պահին փախստականների վերադարձի մասին խոսելը իսկապես շատ վաղ է:

Հարց. «Հայոց աշխարհ» - Պրն Օսկանյան, ՀՀ ԱԳ նախարարությունը եւ ընդհանրապես մեր երկիրը ի՞նչ է ձեռնարկում, որպեսզի Սումգաիթյան ոճրագործությունը ճանաչվի որպես ցեղասպանություն, իսկ եթե քայլեր չի ձեռնարկում, ապա` ի՞նչու:

Վ.Օսկանյան - Գիտեք, Սումգաիթի տխրահռչակ այդ իրադարձությունների տարելիցին մենք միշտ էլ այդ հարցը բերում ենք միջազգային հանրության ուշադրությանը, միջազգային կազմակերպությոններում տեղեկանքներ են բաժանվում եւ մենք փորձում ենք ուշադրություն հրավիրել այդ իրադարձություններին, որովհետեւ սումգաիթյան դեպքերը իսկապես սկիզբն են «պոգրոմների» միջոցով հետագայում առավել լայնածավալ ռազմական գործուղությունների ծավալման: Դրա համար էլ մեր կողմից ամեն ինչ արվում է իսկապես միջազգային հանրության ուշադրությանը հանձնելու համար, դրանից այն կողմ այլ քայլեր մենք որպես քաղաքականություն նպատակ չունենք իրականացնելու:

Ես նաեւ ասեմ, որ կլինի շուտով ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պատվիրակության այցելությունը Նախիջեւան եւ նաեւ տարածաշրջան: Այս հարցում կա արդեն ԼՂ իշխանությունների համաձայունթյունը, ՀՀ համաձայությունը եւ ինչքան հասկանում ենք, նաեւ ադրբեջանական կողմի համաձայնությունը: Կոնկրետ ժամկետներ դեռեւս չի նշվել, բայց կլինի արդեն ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պատվիրակությունը Նախիջեւանում եւ նրանք իրենց գնահատականը կտան խաչքարերի եւ այլ հայկական հուշարձանների ոչնչացման հետ կապված:

Հարց. Ա1+ - Պրն. Օսկանյան, շատ կպչուն չհամարեք խնդրում եմ հարցը, ուղղակի շատ հաճելի բացառություն եք, որ չեք մտել որեւէ կուսակցության համամասնական ցուցակ: Գուցե չեք համակրում գաղափարական հիմնավորում չեք գտնում այդ կուսակցություններ մտնելու համար: Ո՞րն է պատճառը, որ իսկապես չեք մտել որեւէ ցուցակ եւ ինչպիսի՞ն կլինի ապագա ձեւավորվելիք խորհրդարանը: Եվ մեկ հարց, որ առաջին իմ տված հարցին մի քիչ արձագանք չգտավ. պետքարտուղարության զեկույցը գնահատում եք օբյեկտիվ, թ՞ե սուբեկտիվ: Ինչպե՞ս եք գնահատում մարդու իրավունքների Հայաստանի մասը:

Վ.Օսկանյան - Լավ, ասեմ զեկույցի մասին: Գիտեք, զեկույցը մենք մանրամասն ուսումնասիրում ենք, ոչ միայն մերը, նաեւ` մեր հարեւան երկրներինը եւ ընտրովի նաեւ մի քանի այլ երկրների: Փորձում ենք գնահատել թե ընդհանուր տրամաբանությունը եւ մոտեցումները ինչպիսին են կոնկրետ այս տարվա զեկույցների հետ կապված: Հայաստանի մասով նշված են դրական տեղաշարժեր կա նաեւ քննադատություն, նշվել են մեր թերությունները, թերացումները, բայց կան նաեւ փաստացի որոշ սխալներ, որոնք անպայման մենք կհանձնենք պետդեպարտամենտի ուշադրությանը: Կան նաեւ սուբյեկտիվ մոտեցումներ որոշ հարցերի նկատմամբ` ելնելով իրավիճակային գնահատականներից, բայց կան նաեւ լուրջ դիտարկումներ, քննադատություններ, որոնց պետք է լուրջ ուշադրություն: Վերջիվերջո, սա ինչքան էլ քննադատական լինի կամ ինչ-որ մեջը ցավալի կետեր ունենանանք, զեկույցին պետք է վերաբերվել որպես մի երրորդ երկրից, դրսից դիտողի տեսանկյուն Հայաստանում մարդու իրավունքների հետ կապված: Այնպես որ, պետք է լուրջ մոտեցում ցուցաբերել` չհամաձայնվելով որոշ հարցերի հետ եւ հանձնելով իրենց ուշադրությանը: Դժվարանում եմ ասել` սուբյեկտիվ է, օբյեկտիվ է այս պահին: Այնտեղ տարբեր գնահատականներ կան, մենք մեր վերլուծությունը կանենք անպայման հրապարակային կդարձնենք` ինչպես այլ փաստաթղթերի նկատմամբ ենք արել, բայց մեծ հաշվով ես կարծում եմ, որ պետք է ուշադրությամբ կարդալ, տողատակում նաեւ փորձել հասկանալ, թե ինչ է ասվում, այն թերությունները, որ կան եւ մատնանշվում են, պետք է փորձել ուղղել, այն սուբեկտիվ մոտեցումները, փաստացի սխալները հանձնել իրենց ուշադրությանը եւ չհամաձայնվել: Գիտեք, երբեմն ցավալի է լինում, երբ մեծ ջանքեր են դրվում դրական տեղաշարժեր արձանագրելու եւ ակնկալում ես, որ միջազգային հանրությունը դա կգնահատի, եւ լինում է ընդհակառակը` խիստ քննադատություն է լինում` ելնելով սուբյեկտիվ գնահատականներից: Դրա համար էլ մենք հակազդում ենք դրանց: Դա գալիս է այն բանից, որ մենք այս փաստաթղթերին լուրջ ենք վերաբերվում եւ անպայման ուզում ենք որ արդարացի գնահատական տրվի այսօր Հայաստանում տեղի ունեցող զարգացումներին:

Հարց - Առաջին հարցը` ներքաղաքական:

Վ.Օսկանյան - Գիտեք, ներքաղաքականի մասով իսկապես, ավելացնելու բան չունեմ: Այնքան ժամանակ, որ հանրապետության նախագահը կուզենա մինչեւ իր նախագահության ավարտը ես շարունակեմ աշխատել` կշարունակեմ: Մեր առջեւ բազմաթիվ հարցեր կան` ԼՂ հարցն է, տարածաշրջանային լուրջ բարդություններ կան, արտաքին քաղաքականությունը այսօր առաջին դեմքն է երկրի արտերկրում: Ես շարունակելու եմ իմ աշխատանքը նաեւ խորհրդարանական ընտրություններից հետո, եթե նախագահը իհարկե ցանկանա: Այնպես որ, ես այդ տեսանկյունից եմ դիտարկում: Իմ խորհրդարան գնալը նպատակ չուներ, եւ քաղաքական կուսակցության ցուցակում լինելը, երբ հետո նպատակ չունես խորհրդարան գնալ եւ աշխատել, ես կարծում եմ, ինքնանպատակ է` դա քաղաքական հայտարարություն կլիներ: Դրա համար ել ինձ մոտ ցանկություն չի առաջացել, առավել եւս, ասեմ, որ առաջարկ էլ չի եղել եւ լավ կլինի, որ գոնե այս փուլում արտգործնախարարը լինի անկուսակցական:

Հարց. «Ազատություն» ռ/կ - Պրն. Օսկանյան, նախ մի ճշտող հարց` իսկապե՞ս Բերնար Ֆասիեն նորից գալու է Երեւան:

Վ.Օսկանյան - Կարծում եմ, այո, այդպես ասել է:

Հարց.- Ի՞նչով է պայմանավորված հանդիպումները Մեթյու Բրայզայի հետ, Բերնար Ֆասիեի այցը: Այս դեպքում Մերզլյակովը, կարծես թե, ավելի ակտիվ չի: Դա ինչ- որ բան նշանակու՞մ է Ռուսաստանի կողմից:

Վ.Օսկանյան - Ոչ, չեմ կարծում: Եղել են պահեր, որ Մերզլյակովն է, եթե չեմ սխալվում, եկել առանձին, կամ էլ Ֆասիեի հետ, այդպիսի դեպքեր եղել են եւ պարոն Ֆասիեն շատ հստակ` հանդիպման սկզբում հենց այս մտահոգությոններից ելնելով ասաց, որ ինքը ներկայացնում է երեք համանախագահներին` լիազորված է նրանց կողմից նման բանակցություններ վարելու: Իսկապես, նա ներկայացնում է երեքին, նախապատրաստում են հանդիպումը, հույսով ենք, որ ամեն ինչ նորմալ կընթանա եւ այո, պարոն Ֆասիեն խոստացել է երկուշաբթի լինել Հայաստանում: