Հարց. Բանակցային գործընթացում ի՞նչ է տեղի ունենում: Պայմանավորված կորոնավիրուսով դադարեցվե՞լ են բանակցությունները թե՞ հեռահար որոշակի շփումներ տեղի ունենում են:

Զոհրաբ Մնացականյան. Մենք պարզ և թափանցիկ տեղեկացնում ենք, թե ինչպես է ընթանում: Ներկայումս՝ այս համավարակի շրջանում, մենք ունեցանք մեկ վիդեոկոնֆերանս երկու ԱԳ նախարարների և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների մասնակցությամբ: Դրանից բացի մենք մշտական կապի մեջ ենք համանախագահների հետ: Արդեն առարկայական աշխատանքները շարունակելու համար մեզ, բնականաբար, անհրաժեշտ է ուղակի համբերատար սպասել և հասնել այն պայմաններին, երբ որ հնարավոր կլինի նորից հավաքվել և շարունակել մեր կանոնավոր աշխատանքները: Բնականաբար, առավել ևս ներկայիս պայմաններում, հիմնական կարևոր գերակայությունն է պահպանել այն միջավայրը, այն անհրաժեշտ պայմանները, որոնք չեն խոչընդոտի մեր աշխատանքների շարունակությունը: Հարցն առաջին հերթին վերաբերում է ռիսկերի որևէ էսկալացիայի բացառմանը:

Հարց. Պարո՛ն Մնացականյան, Դուք հեռախոսազրույց եք ունեցել Սերգեյ Լավրովի հետ իր վերջին հայտարարությունից հետո: Փորձե՞լ եք այդ հեռախոսազրույցից հետո հստակեցումներ մտցնել:

Զոհրաբ Մնացականյան. Կարծում եմ՝ մենք բազմաթիվ անգամ անդրադարձել ենք այս հարցին, և ես նորից պետք է կրկնեմ. եթե ուշադիր եք եղել, ՌԴ ԱԳ նախարարի հետ մենք ունեցել ենք առնվազն երեք հեռախոսազրույց, որոնք հրապարակվել են, և միայն այդ հեռախոսազրույցներով չի իրականացվում հայ-ռուսական երկխոսությունը դիվանագիտական գերատեսչությունների միջև: Այս պայմաններում, ցավոք, հեռախոսային դիվանագիտությունը մեր աշխատանքներն իրականացնելու միակ գործիքն է: Ուզում եմ նորից շատ հստակ կրկնել, որ մեզ մոտ օրակարգն անչափ լայն է, և շատ բան ունենք խոսելու՝ և՛ նախարարների, և՛ գերատեսչությունների մակարդակով: Ունենք երկկողմ բնույթի ընդարձակ օրակարգ, և ԱԳՆ-ների մակարդակով ծավալը վերաբերում է բոլոր ուղղություններին: Կառավարության իմ մյուս գործընկերները նույնպես ունեն այդ հարաբերություններում աշխատանքի բավական մեծ հատված: Բայց մենք ունենք նաև մերը, և մենք դա ենք իրականացնում:

Մենք ունենք համագործակցության բավականին մեծ ծավալ ՀԱՊԿ-ի, ԵԱՏՄ-ի, ԱՊՀ-ի շրջանակներում, և եթե հիշում եք, այդ հեռախոսազրույցները տեղի էին ունենում այն շրջանում, երբ տեսակապի միջոցով անցկացնում էինք նախարարական հանդիպումներ: Մենք ունենք բազմաթիվ ծրագրավորված գործառույթներ այդ շրջանակներում իրականացնելու, այդ թվում՝ միջազգային այլ հարթակներում միասնական դիրքորոշում արտահայտելու առումով: Դա ենք նաև քննարկում:

Այնքան հարց ունենք քննարկելու, և այդ ընկալումը, որ եղել է մի զարգացում, որը գրավել է հասարակության ուշադրությունը, և մեր զրույցը միայն ու միայն դրա մասին է, սխալ ընկալում է, որովհետև մեր զրույցը, երկխոսությունը բավական ծավալուն է, շատ կանոնավոր է: Չի բացառվում, որ ցանկացած պահի մենք կարիք կունենանք խոսելու, համադրելու, պայմանավորվելու, միմյանց բացատրելու տարբեր հարցեր, որոնք վերաբերում են մեր երկկողմ օրակարգին կամ այն օրակարգին, որը մենք միասին իրականացնում ենք կամ առնչվում ենք տարբեր այլ հարթակներում՝ ՄԱԿ-ից մինչև տարածաշրջանային, եվրոպական համակարգերում:

Հարց. Պարո՛ն նախարար, հետախուզվողների` նախկին պաշտոնյաների, որոնք Ռուսաստանի տանիքի տակ են հայտնվել, այսպես ասած, նրանց տեղափոխման հետ կապված որոշակի աշխատանք տարվո՞ւմ է, թե՞ ոչ:

Զոհրաբ Մնացականյան. Այդ հարցերը դատաիրավական բնույթի են, և համապատասխան հարթակներում են գտնվում: Եթե մենք առնչվում ենք դրանց՝ որպես արտաքին հարաբերությունների առնչվող քաղաքական հարց, դա այլ բան է, սակայն դրանք դատաիրավական բնույթի հարցեր են:

Հարց. Դրանք չեն ազդու՞մ երկրների հարաբերությունների վրա, պարո՛ն Մնացականյան:

Զոհրաբ Մնացականյան. Կրկին խոսել ենք այն մասին, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները այնքան մեծածավալ են, որ մենք ունենք բազմաթիվ հարցեր: Կոնկրետ դա չի ազդում մեր հարաբերությունների վրա:

Մենք ունենք այնքան հարցեր, որովհետև միշտ հարց է առաջանում՝ «թե արդյոք մենք ունենք խնդիրներ»: Հարցադրումն, ի սկզբանե, հնարավորություն չի տալիս ճիշտ ձևակերպելու: Եթե մենք ձևացնենք, որ՝ ոչ, մենք որևէ խնդիր չունենք, ապա դա խնդիր է: Եթե որևէ խնդիր չունենք, ապա նշանակում է՝ որևէ հարաբերություն չունենք:

Մենք ունենք բազմաթիվ խնդիրներ, սակայն, ոչ, մենք չունենք նման հարցեր, որ ասենք՝ սա խորքային, ճգնաժամային խնդիր է: Մեր հարաբերությունները բավական ծավալուն են, և բազմաթիվ այդ հարցերի մեջ մենք ունենք համապատասխան ձևաչափերում ընթացող բանակցային գործընթացներ, որտեղ միասին փորձում ենք գտնել լուծումներ: Բայց հիմքում ոչ թե խնդիրներ են կամ խորքային ճգնաժամեր, այլ հիմքում հայ-ռուսական հարաբերությունների այն ռազմավարական, դաշնակցային գործընկերությունն է, որի հիման վրա կառուցվում է երկխոսության, համագործակցության ամբողջ ծավալը բոլոր իրողություններում: Եվ այդ հիմքը որևէ կերպ խարխլված չէ:

Եվ մեր կառավարությունը եղել է շատ հետևողական, որպեսզի հստակորեն ամրագրի, որ այդ հիմքերը եղել և մնում են Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև հարաբերությունների հիմքը:

Հարց. Բայց հարաբերություններում որոշակի ձգվածություն է նկատվում այդ հայտարարությունից հետո:

Զոհրաբ Մնացականյան. Մենք խոսում ենք թափանցիկ և բաց, մենք ունենք հարցեր, որոնք քննարկում ենք, և մենք այս հարցերի շուրջ թափանցիկ խոսում ենք նաև մեր հասարակության հետ: Մենք նորից ի հայտ ենք բերում և առաջ ենք մղում այն հարցերը, որոնք մեզ համար նշանակություն ունեն: Բայց դա դիտարկել որպես խնդիր, որը սեպ է խրում կամ ճգնաժամային է դարձնում, նման գնահատականի որևէ հիմք չունենք, քանի որ երկխոսության ձևի, չափի, հարթակների բովանդակությունը, էությունը այնպիսին են, որ մեզ հնարավորություն են տալիս միասին շատ արդյունավետ իրականացնել հարաբերություններ՝ միասին գիտակցելով և պնդելով, որ դրանք դաշնակցային հարաբերություններ են: 

Հարց. Պարո՛ն նախարար, Լավրովը, սակայն, իր ելույթի մեջ մատնանշում էր հայաստանյան կողմից ռուսական ընկերությունների նկատմամբ հարուցված մի շարք քրեական գործեր, և փաստորեն, իրենց դեպքում դա ունենում է կարծես թե որոշակի ազդեցություն:

Զոհրաբ Մնացականյան. Ճիշտ եք ասում, որովհետև իրենք առաջ բերեցին հարցեր, որոնք, իրենց ընկալմամբ, կարող են դիտարկվել այլ համատեքստում, քան մեզ մոտ է դիտարկվում: Դա մեզ մոտ չի դիտարկվում հայ-ռուսական հարաբերությունների համատեքստում, դա դիտարկվում է ներքին, իրավական համատեքստում, որտեղ կոնկրետ օպերատորներն ունեն այդ կապը նաև Ռուսաստանի հետ:

Իրենք միակը չեն, և մենք գիտենք, որ Հայաստանում կան տարբեր բնագավառներում գործող այլ օպերատորներ, որոնք կարող են ունենալ և ունեն առնչություններ այլ երկրների հետ կապիտալի առումով, նրանց հետ նույնպես առաջացել են հարցեր, բայց դրանք մեզ համար խիստ ներքին, օրենքի գերակայության բնույթի են և ոչ թե երկկողմ հարաբերությունների: Գուցեև մեզ անհրաժեշտ է ավելի հետևողականորեն շարունակել խոսել մեր գործընկերների հետ և հստակ դարձնել, որ հարցը որևէ կերպ երկկողմ բնույթի չէ, և, առավել ևս, քաղաքական բնույթի չէ: Այս հարցը խիստ իրավական, օրենքի գերակայության հարց է, և սա պահանջում է երկխոսություն. մենք ունենք այդ երկխոսությունը, միմյանց շատ լավ հասկանում ենք:

Հարց. Պարո՛ն նախարար, վերադառնալով արցախյան բանակցություններին՝ որևէ փաստաթուղթ կա՞, որի շուրջ աշխատում եք, հնարավո՞ր է՝ մոտ ապագայում լինի նման փաստաթուղթ:

Զոհրաբ Մնացականյան. Ես այլևս չգիտեմ, թե ինչպես բացատրեմ այդ հարցը:

Հարց. Քանի որ Լավրովը խոսում է փաստաթղթի մասին:

Զոհրաբ Մնացականյան. Ես արդեն առավել քան հստակ պատասխանեցի այդ հարցին:

Հարց. «Բժիշկ՝ բժշկեա՛ զանձն քո», այսպիսի գրառում էիք կատարել թվիթերյան Ձեր միկրոբլոգում՝ պատասխանելով Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մեվլութ Չավուշօղլուին: Դուք չեք պատրաստվու՞մ այնպիսի մի հայտարարություն անել, որ Չավոշոօղլուն ինքը ստիպված լինի ամբողջ Ղուրանով փնտրել և մեջբերումներ անել, ինչպես Դուք Ղուկասից մեջբերում կատարեցիք:

Զոհրաբ Մնացականյան. Նպատակը բխում է կոնրետ հարցից, կոնկրետ խնդրից: Հարցը վերաբերում է տարածաշրջանային քաղաքականությանը և Թուրքիայի հետ մեր հարաբերություններին: Դժբախտաբար, մենք ունենք մի իրավիճակ, որի արդյունքում մենք առնչվում ենք անվտանգային լուրջ մարտահրավերի: Իմ գերակա կենտրոնացումը  դրա վրա է: Թե ինչ գործիքներով ինչ ասել, ինչպես ձևակերպել և ինչպես քաղաքականությունն իրականացնել, կախված է արդեն կոնկրետ իրավիճակից: Բայց ամենահիմնական խնդիրը ներկայիս ընդհանուր միջավայրն է, որտեղ մենք ունենք լուրջ անվտանգային մարտահրավեր, որը ծագում է այդ հարաբերությունների բացակայությունից:

Հարց. Փաշինյան-Ալիև հանդիպում նախատեսվու՞մ է առաջիկայում:

Զոհրաբ Մնացականյան. Այս պահի դրությամբ մեզ առաջին հերթին պետք է սպասել, երբ կավարտվի այս փուլը, որը բխում է համավարակից, շարունակել աշխատանքն արտգործնախարարների մակարդակով. մեզ անհրաժեշտ է վերադարձնել կանոնավոր աշխատանքը այն պահին, ինչպես ծրագրել էինք, երբ վերջին անգամ հանդիպեցինք հունվարի վերջին:

Հարց. Իսկ նախարարությունում իրավիճակն ինչպիսի՞նն է. կորոնավիրուսով քանի՞ վարակված անձինք կան դիվանագիտական կորպուսում:

Զոհրաբ Մնացականյան. Նախարարությունում իրավիճակը հետևյալն է. ընդհանուր առմամբ, արդեն գիտեք, շատ վաղ շրջանում մենք գնահատեցինք, թե ինչպես արագ պետք է վերակառուցել մեր ներկայությունը նախարարությունում, որպեսզի նվազեցնենք մարդկանց քանակը, ինչպես ապահովել առցանց աշխատանքը: Առաջին շրջանում, իհարկե, շատ ավելի մեծ ռեսուրս էր անմիջապես ներդրվում համավարակից բխող խնդիրներին առնչվելու համար: Այդ շրջանում ամենամեծ խնդիրը քաղաքացիների վերադարձի, տարհանման հարցերն էին, և հիմա բնականոն աշխատանքն ինչ-որ չափով ավելի է վերականգնվում:

Երեկ ես ներգրավված էի ՄԱԿ-ի ուղղությամբ մի միջոցառման, այսօր՝ օրվա երկրորդ կեսին լինելու է ԱլԳ նախարարների հանդիպումը: Այդ իսկ պատճառով մեզ համար ամենամեծ խնդիրն եղել է բնականոն աշխատանքի ապահովումը և ճիշտ ձևով ռեսուրսի պահպանումը: Այս պահի դրությամբ մենք կարողացել ենք դա անել ճիշտ ձևով:

Այս պահի դրությամբ մենք ունենք նախարարությունում աշխատող երկու հոգի, որ հիմա մեկուսացված են, քանի որ դրական էին թեստավորվել: Մարդկանց մի փոքր թիվ, որոնք վարակված չեն, բայց ինքնամեկուսացած են, որովհետև շփումներ են ունեցել: Սա պարզապես մարտահրավեր է, և դրանից ելնելով՝ պետք է զգույշ լինենք: Այժմ մեր ամենամեծ խնդիրն է, որ որևէ դեպքում թույլ չտանք, որպեսզի ունենանք մեր բնականոն աշխատանքի խափանում: Առաջին խնդիրը բնականոն աշխատանքի ապահովումն է, ճիշտ պահանջների վրա պնդելը և դրա համար բոլոր հնարավոր պայմաններն ապահովելը, որպեսզի կառուցենք աշխատանքը տեղում և հեռավար ձևաչափով:

Հարց. Ճի՞շտ է, որ ԱԳՆ-ն դիմել է դեսպանատներին՝ արտերկրից բժշկական օգնություն ստանալու համար:

Զոհրաբ Մնացականյան. Շատ էական հարց է: Մենք այս ժամանակահատվածում հստակորեն աշխատել ենք, հիմնվել ենք մեր ռեսուրսի վրա, կառուցել ենք բոլոր անհրաժեշտ կարողությունները՝ այս համավարակի հետ առնչվելու մեր ռեսուրսի հիման վրա: Մենք շատ սերտ աշխատում ենք պարետատան շրջանակներում, անմիջապես և պարետի, և առողջապահության նախարարի հետ: Այդ ամենը գնահատվում է ըստ պահանջի, ըստ անհրաժեշտության:

Հարց. Ի՞նչ օգնության մասին է խոսքը: Տեխնիկական աջակցությա՞ն:

Զոհրաբ Մնացականյան. Յուրաքանչյուր: Կան տարբեր օգնություններ: Այս շրջանում, հիշում եք, մենք խոսել ենք այդ մասին, որքան պատրաստակամություն է հայտնվել օգնության համար: Իրապես սա այս պայմաններում բազմակողմանիության և համերաշխության արտահայտություններից մեկն է, որ մենք բոլորս միասին բոլորիս օգնում ենք: Մենք ևս, երբ տարհանման հարցեր էինք լուծում, միմյանց օգնում էինք: Սա շատ էական հարց է, միջազգային համագործակցության դերակատարությունն այդ առումով առավել արտահայտված է նման ճգնաժամային իրավիճակնեում, որը վերաբերում է բոլորին:

Հարց. Քանի՞ երկրից կան տվյալներ:

Զոհրաբ Մնացականյան. Կոնկրետ կան տվյալներ և ոչ միայն երկրներից, այլ միջազգային կազմակերպություններից, որովհետև օգնությունը բարդ գործառույթ է: Կան երկրներ, որոնք արտահայտել են իրենց պատրաստակամությունը, օրինակ, ԵՄ կողմից արտահայտվել է պատրաստակամությունն ԱլԳ երկրների համար և թե ինչպիսի հատկացումների մասին է խոսքը, ՄԱԿ-ի շրջանակներում կան տարբեր հարթակներ: Բայց ՄԱԿ-ն ինքը չէ գումար հատկացնում, այլ դոնորների միջոցով է կարողանում ստեղծել ֆոնդեր և նշել, թե ինչպես և ում է օգնում: Այդ ամենը հիշում եք, երբ գնում էինք բավական մեծ թվով տարբեր պարագաներ, սարքավորումներ և Չինաստանից բերում էինք Հայաստան, այդ ժամանակ համադրում էինք այն, ինչ մենք էինք գնել և այն, ինչ մենք կարողացել ենք ապահովել՝ որպես աջակցություն, այն ժամանակ, ՄԱԿ Համաշխարհային պարենի ծրագրի միջոցով: Որոշ ծավալ կար, որը օգնություն էր Չինաստանի կողմից: Մենք ունենք այդպիսի բավական երկար ցանկ: Ես հիմա ձեռքիս տակ չունեմ թուղթը, բայց բավական երկար ցանկ էր, թե որտեղից ինչ պատրաստակամություն կար, ինչպիսի ձևեր կան: Կօգտագործենք դա՝ ըստ անհրաժեշտության:

Մենք հիմնվում ենք հետևյալի վրա. ինչ է անհրաժեշտ մեզ համար, ինչ ենք մենք անում մեր ներուժով և ինչպես ենք օգտագործում միջազգային հաղորդակցությունը, որպեսզի առավել համալրենք մեր ներուժը: Շատ նորմալ, բնականոն, առավել ևս շատ կարևոր է միջազգային համերաշխությունը և համագործակցությունը:

Հարց. Պարո՛ն Մնացականյան, երեկ Իրանում ՀՀ դեսպանության դիմաց ցույց է եղել այն պատճառով, որ Իսրայելում Հայաստանը դեսպանատուն է բացել: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք դա:

Զոհրաբ Մնացականյան. Հայաստանի և Իրանի միջև հարաբերությունները, պաշտոնական մեր երկխոսությունը շատ ակտիվ է, շատ ներառական: Մենք ունենք երկկողմ հարաբերությունների զարգացման շատ հստակ ծրագրեր բոլոր մակարդակներով: Այս շրջանում շարունակվում է մշտական երկխոսությունը ՀՀ վարչապետի և Իրանի նախագահի միջև, եղել է շատ հստակ զրույց՝ մեր ծրագրերն առաջ տանելու առումով: ԱԳ նախարարների մակարդակով պահպանվել է շատ հստակ երկխոսություն: Մեր դիվանագիտական ներկայացուցչությունն աշխատում է շատ ակտիվ, Իրանի դիվանագիտական ներկայացուցչությունն աշխատում է շատ ակտիվ: Մեր օրակարգը ձևավորված է, ունի բավական մեծ ծավալ, և այդ առումով մենք շարունակելու ենք մեր աշխատանքները:

Ինչ վերաբերում է մնացած հարցերին, Հայաստանն ունի իր շահերը, որը պետք է հետապնդի, և Հայաստանը երբևէ չի իրականացրել և որևէ մտադրություն չունի իրականացնելու քաղաքականություն մեկ գործընկերոջ հետ ի հաշիվ որևէ այլ գործընկերոջ: Մենք ունենք առավել քան մեծ թվով օրինակներ ի ցույց դնելու, թե ինչպես է Հայաստանը համադրում իր քաղաքականությունը տարբեր գործընկերների, իր կարևոր գործընկերների հետ՝ միևնույն ժամանակ հետամուտ լինելով իր շահերին և չվնասելով այն տարբեր զարգացումները, որոնք ազդում են մեր ազգային անվտանգության վրա: