ԱԳ նախարարի պաշտոնակատար Զոհրաբ Մնացականյանի հարցազրույցն «Այսօր իրականում» հարղորդաշարին

31 դեկտեմբերի, 2018

 

Պետրոս Ղազարյան։ Սիրելի հեռուստադիտողներ, հաշված ժամեր են մնացել, որպեսզի 2019թ.-ը մտնի իր իրավունքների մեջ, և բնականաբար մեր տարվա վերջին հաղորդումն է: Մենք կփորձենք տարին ամփոփել արտաքին քաղաքական ենթատեքստով: Մեր հյուրն Արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնակատար Զոհրաբ Մնացականյանն է:

Բարի երեկո պարոն Մնացականյան, շնորհակալություն հրավերն ընդունելու համար:

Առաջին հարցը` տեսեք, կա հայտնի քաղաքագիտական դրույթ, որ արտաքին քաղաքականությունը ներքին քաղաքականության շարունակությունն է: Հայաստանում այս տարի կտրուկ փոխվեց ներքին քաղաքականությունը, չասեմ՝ ինչպես, բոլորս գիտենք: Արտաքին քաղաքականությունը նո՞ւյնպես կտրուկ փոխվել է, թե՞ այս թեզն արդեն հնացած է և կորցրել է իր ունիվերսալ բնույթը:  Խնդրեմ:

Զոհրաբ Մնացականյան: Շնորհակալություն Ձեր հարցի համար: Գիտեք, պատասխանը՝ այո և ոչ: Եվ ասեմ, ինչ նկատի ունեմ:

Ապրիլյան իրադարձությունները, ապրիլ-մայիսյան թավշյա հեղափոխությունն իր մեջ պարունակում էր մեկ հստակ պատգամ. սա Հայաստանի ներքին հարց է, սա խիստ ներքաղաքական հարց է, որևէ գեոքաղաքականություն այս գործընթացում չի եղել և չկա, և Հայաստանի փողոցներում և հրապարակներում կար միայն մեկ դրոշ՝ Հայաստանի Հանրապետության եռագույնը: Սա խիստ հայկական հարց էր, խիստ ներհայկական մեր գործընթացն էր: Եվ ադ առումով պատասխանը` ոչ, որովհետև Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը կառուցված է 27 տարվա ընթացքում այնպես, որ համապարփակ դարձնի մեր անվտանգության ճարտարապետությունը: Լինելով փոքր պետություն, լինելով բավական զգայուն տարածաշրջանում, ապրելով այն ժամանակաշրջանում, երբ բավական տուրբուլենտ են միջազգային հարաբերությունները, պետք է զգուշություն ցուցաբերենք որևէ կտրուկ քայլերից: Եվ արտաքին քաղաքականության խիստ փոփոխությունների որևէ մտադրություն չի եղել: Սա մի կողմից:

Այդ առումով մենք հետաքրքիր զարգացումներ ենք ունեցել, զրույցներ ենք ունեցել մեր բոլոր գործընկերների հետ, երբ բոլորը սպասում էին՝ հիմա ինչ է լինելու: Բոլոր ուղղություններով, բոլոր գործընկերները փորձում էին հասկանալ, ո՞վքեր են այս մարդիկ, ի՞նչ նպատակներ ունեն: Մենք շատ հանգիստ և համբերատար տանում էինք այդ գիծը, որ մենք ողջամիտ, պատասխանատու ձևով տանում ենք մեր ազգային անվտանգության օրակարգը և ծառայեցնում ենք արտաքին հարաբերություններն այդ անվտանգության համակարգին, անվտանգությունն իր ամբողջությամբ, որը ծառայում է և ֆիզիկական անվտանգությանը, և մեր զարգացման օրակարգին: Վերջինս նույնպես անվտանգություն է, որին ծառայեցնում ենք մեր բոլոր գործընկերների հետ աշխատանքը: Արևմտյան թղթակիցներից մեկի հետ զրույցի ընթացքում հետաքրքիր դրվագ է եղել, երբ ես իրեն հարցրել եմ, որ գիտես՝ քո հարցադրումներից այնպես է ստացվում, որ արդյոք Հայաստանը քեզ համար բավարար ժողովրդավարական չէ, որովհետև բավարար հակա այս ուղղության մեջ չէ՞: Մեզ համար դա ընդունելի չէ. մենք գիտենք ինչ ենք անում մեր երկրի ներսում, սրանք մեր ներքին նպատակներ են, սա ծառայում է մեր ներքին պահանջին, հասարակության պահանջին:

Սրանով ես գալիս եմ հարցի պատասխանի երկրորդ մասին. ժողովրդավարությունը Հայաստանի դեպքում անվտանգության բաղադրիչ է, այլ ոչ թե պարզապես քաղաքական մոդելի ընտրություն, սա մեր հասարակական պահանջն է: Ժողովրդավարական Հայաստանը շատ ավելի ամուր, շատ ավելի ուժեղ Հայաստան է, և այդ առումով Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը փոփոխություն է կրել այնքանով, որ մեզ համար մեր արտաքին քաղաքականության մեջ լեգիտիմությունը ներսում է: Մենք հիմնվում ենք մեր հասարակության կողմից տրված մանդատի վրա, մեր ժողովրդի կողմից տրված մանդատի վրա, և այդ մանդատի հիման վրա ենք առաջ տանում մեր արտաքին քաղաքականությունը:

Ընդունվել է կառավարության ծրագիրն այն ժամանակ, հունվարի սկզբին կլինի նոր կառավարություն, կընդունվի նոր ծրագիրը, և այդ ծրագիրը կազմվում է այն ուժի կողմից, որը հաղթել է ընտրություններում: Նախընտրական ընտրարշավի ժամանակ եղել են բազմաթիվ առիթներ խոսելու տարբեր թեմաներից, նաև արտաքին քաղաքականության թեմայից: Մենք այսօր իրականացնում ենք այն, ինչ հաստատված և ամրապնդված է մանդատով:

Պետրոս Ղազարյան: Պարոն Մնացականյան, մենք արեցինք հեղափոխություն: Ես նայում եմ այս տարվա հեղինակավոր ամսագրերը, տարբեր լրատվական կայքերը, որոնք շատ հեղինակավոր են, և նրանք թե՛ Հայաստանը, թե՛ Նիկոլ Փոշինյանին ճանաչում են տարվա երկիր, տարվա քաղաքական գործիչ` երբեմն հետ թողնելով Թրամփին, Պուտինին, և դժվար է հավատալ, որ մենք կարող ենք նման ինչ-որ բան անել: Ինչպե՞ս եք Դուք պատկերացնում այդ հսկայական վստահությունը, որ աշխարհը, ժողովրդավարական աշխարհը մեզ տվել է, դիվերսիֆիկացնել ռեալ քաղաքագիտական քաղաքական շահի տեսակետից, որ չմնա դա հոգեբանական, Ավարայրի ճակատամարտի նման. մենք բարոյական հաղթանակ ստացանք, տակը բան չմնաց: Իսկ դա արտաքին քաղաքականության գործն է: Ինչպե՞ս:

Զոհրաբ Մնացականյան: Շատ լավ հարց եք տալիս: Հարցիս երկրորդ պատասխանը, եթե անդրադառնանք նախորդ մեր թեմային, այս առումով է, որ ամուր և ինքնավստահ Հայաստանը արտաքին քաղաքականության առումով հսկայական գործիք է, հսկայական զենք: Լեգիտիմ իշխանությունով, ամուր մանդատով, մեծ հեղինակություն վայելող. այդ առումով է, որ ժողովրդավարությունն անվտանգության տարր է դառնում, և շատ էական հարց է կապիտալիզացնելն այն, ինչ այսօր կոչվում է հեղինակություն: Մենք իսկապես դրանից օգտվում ենք արդեն հիմա, կարողանում ենք ակտիվացնել երկխոսության եղանակները տարբեր ուղղություններով, առաջ բերել օրակարգեր, որոնք մենք նպատակ ունենք զարգացնելու թե՛ անվտանգության առումով, թե՛ զարգացման առումով, թե՛ առևտրատնտեսական հարաբերությունների խորացման առումով, մշակութային, կրթական և այլ առումներով, անվտանագության համագործակցության առումով՝ բազմակողմ հարթակներում, երկկողմ հարթակներում ամրապնդելու համար: Դա երևալու է արդեն տարվա դինամիկայից: Դուք տեսաք, որ արդեն 7-8 ամսվա ընթացքում մենք ունեցանք բավական ակտիվ, հետաքրքրիր ներգրավումներ արտաքին քաղաքականության մեջ: Եթե նայեք անցյալ տարվա օրացույցը, կտեսնենք՝ ինչ մակարդակի հանդիպումներ, ինչ որակի զրույցներ, ինչ տիպի պայմանավորվածություններ եղան: 

Պետրոս Ղազարյան: Դրանք պայմանավորված չէ՞ին նախկին իշխանությունների հետ` Ֆրանկոֆոնիան և ...:

Զոհրաբ Մնացականյան: Ֆրանկոֆոնիան պայմանավորված է, և դա մեզ համար մեծ պատասխանատվություն է, և մեծ, այսպես ասած, կարևոր մեկ թիրախ, որ մենք պետք է անեինք լավագույնս: Բայց համադրելով այն ամենը, ինչ մենք ունեինք Հայաստանում, և օգտագործելով այդ հարթակը Ֆրանկոֆոնիայի շրջանակներում՝ մենք այսօր հնարավորություններ ենք ստանում առավել ակտիվ կապիտալիզացնելու այն, ինչ բխում է մեր ներքին օրակարգից, արդեն ստեղծված մեր ներքին դաշտից՝ օգտագործելու և աշխատացնելու այդ համագործակցությունը մեր ներքին նպատակների համար, արտաքին քաղաքականության մեջ՝ բոլոր ուղղություններում:

Պետրոս Ղազարյան։ ՄԱԿ-ում մարդու իրավունքների խորհրդի անդամ դառնալը դրա շարունակությունն է:

Զոհրաբ Մնացականյան: ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի անդամ դառնալու մեր ցանկությունը միջազգային հարաբերություններում ՄԱԿ-ի շրջանակներում մեր կանոնավոր աշխատանքի ուղղություններից մեկն է: Մենք թեկնածու ենք այդ կառույցում անդամ դառնալու համար, ինչպես որ մենք թեկնածու ենք ՄԱԿ-ի Տնտսոցխորհրդի անդամ դառնալու: Մարմիններ ՄԱԿ-ում, որոնք ներառում են ոչ ամբողջ անդամություն, այլ անդամության մի մասը, ինչպես Անվտանգության խորհուրդն է, որն ունի 15 անդամ, որից 10-ն ընտրովի են, և շատ թեժ պայքար է գնում ընտրությունների համար: Տնտսոցխորհուրդը նույնպես ՄԱԿ-ի այն հիմնական մարմիններից է, որի համար մրցակցություն է գնում, որպեսզի նշված ժամկետի համար երկրներն անդամություն ձեռք բերեն: Նույնը ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհուրդն է: Մենք նախկինում եղել ենք Մարդու իրավունքների խորհրդի անդամ և նորից դնում ենք մեր թեկնածությունը: Մենք ունենք ցանկություն նաև թեկնածություն դնել Անվտանգության խորհրդի անդամության համար, բայց ավելի ուշ շրջանի համար: Այս ամենը նշանակում է ընտրական արշավ, տարբեր գործառույթներ: Այդ առումով, վստահ եմ, որ մենք կկարողանանք, և սա շատ պատասխանատու պահ է. ընտրությունները լինելու են հոկտեմբերին, և մենք շատ ակտիվ տանելու ենք առաջ մեր արշավը, բայց սա ծրագրված գործընթաց է միջազգային հարաբերություններում, մեր արտաքին քաղաքականության մեջ: Սա էլ է շարունակականության արտահայտում, որ մենք ծրագրել էին այս անդամությունը և մենք այժմ ակտիվ արշավի մեջ ենք, և այսօրվա մեր ներքին օրակարգը միայն ու միայն մեզ օգնում է էլ ավելի մրցունակ լինել այս ընտրարշավի մեջ:

Երկրներն ընտրվում են ըստ իրենց տարածաշրջանների, ՄԱԿ-ի բոլոր պետությունները բաժանված են 5 տարածաշրջանների միջև, որոնցից համապատասխան թվով երկրներ ընտրվում են այս կամ այն մարմնի անդամ: Այս պարագայում մենք մշտապես գտնվում ենք ՄԱԿ-ի արևելաեվրոպական խմբում և այդտեղ երկու տեղի համար մենք մրցում ենք երեք երկրներով: Եվ մենք մեծ ցանկություն ունենք, որ մենք ընտրվենք, և այժմ շատ ակտիվ արշավի փուլ է սկսվում:

Պետրոս Ղազարյան: Եվ վերջին 8 ամիսների փոփոխությունները բնականաբար կօգնեն:

Զոհրաբ Մնացականյան: Բնականաբար: Սա է նաև այդ արտահայտությունը, թե որքանով դու կարող ես ակտիվ, լավ և գործնական օգտագործել քո ներքին ուժը քո արտաքին քաղաքականությունն իրականացնելիս: Սա օրինակ է, և միակը չէ: Ես ավելի մեծ ուշադրություն եմ դարձնում այն օրինակներին, որոնք վերաբերում են ավելի արդիական, ավելի կոնկրետ արտահայտությունների արտաքին հարաբերություններում, համագործակցությանն արտաքին աշխարհի հետ, որն օգտակար է մեզ համար, մեր զարգացման օրակարգը տանելու առաջ՝ սոցիալ-տնտեսական և այլն, մեր արժեքային համակարգը ցուցադրելու աշխարհին, մեր անվտանգության համակարգն էլ ավելի համալրելու և համապարփակ դարձնելու: Այդ գործնական քայլերի միջոցով է, որ տարբեր ուղղություններով աշխարհի տարբեր կետերում դու փորձում ես գտնել, բերել ու ծառայեցնել քո ներքին նպատակներին այն, ինչ որ առկա է կամ հնարավոր է զարգացնել այդ հարաբերություններում:

Պետրոս Ղազարյան: Կան մտահոգություններ, և ամենամեծ մտահոգությունը մեր արտաքին քաղաքականության առումով կապված է Մոսկվայի հետ: Տպավորություն է, թե ՀԱՊԿ-ում կա կոնսենսուս մինուս Հայաստան, ինչը շատ է մտահոգում մեր քաղաքացիներին: Գազի գնի անորոշություն. հանդիպումը կայացավ վարչապետի և նախագահի միջև, բայց օրակարգի, պայմանավորվածությունների մասին` ոչ մի խոսք: Պուտինը, ոչ այս կողմ, ոչ այն կողմ, շնորհավորում է Քոչարյանին: Բոլորս հասկանում ենք, որ սա Նոր Տարով ոգեշնչված գործողություն չէ: Այս ամենը գումարվելով ազդակ են առաջացնում: Իշխանությունը, մյուս կողմից, ասում է, որ ամեն ինչ լավ է: Բայց այս բոլոր ազդակներից մարդիկ հասկանում են, որ նորմալ չէ: Ինչպիսի՞ն են այս հարաբերությունները:

Զոհրաբ Մնացականյան: Շնորհակալություն: Սա մեր արտաքին քաղաքականության այն կարևորագույն ուղղություններից է, որը ծառայում է բազմաթիվ նպատակների՝ և՛ անվտանգության, և՛ տնտեսության, և՛ զարգացման: Այս առումով մենք վերահաստատեցինք, որ այս իշխանությունն իր արտաքին քաղաքականության մեջ հստակ շարունակում է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների խորացման և զարգացման քաղաքականություն, որովհետև դա մեզ համար մեծ, կենսական նշանակություն ունի: Ռազմավարական հարաբերությունները մեկ օրվա մեջ ստեղծված չեն, և դրանք արտահայտվում են անմիջապես մեր բոլոր նպատակներում, մենք միասին համագործակցում ենք տարբեր հարթակներում, ինչպիսիք են ԵԱՏՄ-ն և ՀԱՊԿ-ը: Մենք մտադրություն չունենք որևէ փոփոխության: Մենք մտադիր ենք այդ ամենը խորացնելու, զարգացնելու՝ որպես իրավահավասար, ստրատեգիական գործընկեր:  

Պետրոս Ղազարյան: Ավելին, մենք Սիրիա նաև խումբ ենք ուղարկում:

Զոհրաբ Մնացականյան: Մենք ծրագրում ենք տարբեր ձևերով: Սա օրինակներից մեկն է: Մենք ունենք բազմաթիվ, շատ երկար օրակարգ:

Պետրոս Ղազարյան: Տեսե՛ք, բայց տպավորություն է, որ Ձեր ասածները, մեսիջները Ռուսաստանին չեն հասնում, որովհետև մենք հակառակ մեսիջներ ենք ստանում:

Զոհրաբ Մնացականյան: Միգուցե մենք պետք է հասկանանք, որ այս փոփոխությունն ինչ-որ չափով հարցեր է առաջացրել, որ ինչ նպատակներ ունեն Հայաստանում, իրապես սա այսպես է, իրապես սա կարելի է համեմատել այլ ուղղությունների, այլ օրինակների հետ, թաքնված օրակարգերի հետ: Հիմա, եթե դրա համար ժամանակ է պահանջվում, ուրեմն մենք համբերատար ենք և մենք համբերատար տանելու ենք առաջ մեր օրակարգը, որովհետև մեր նպատակները շատ պարզ են և շատ պարզ արտահայտված, և որևէ այլ բան մենք նկատի չունենք:

Պետրոս Ղազարյան: Բայց կարելի՞ է ֆիքսել, որ առ այսօր Ռուսաստանին Դուք չեք կարողանում դա համոզել:

Զոհրաբ Մնացականյան: Եթե անհրաժեշտ է համբերություն, մենք ունենք համբերություն: Ինչ վերաբերում է համոզելուն, ես այստեղ ավելի զուսպ կլինեի այդ առումով, որովհետև մենք ունենք բավական ակտիվ և բավական գործնական լավ երկխոսություն տարբեր մակարդակներում:

Պետրոս Ղազարյան: Ինչու՞մ է դա արտահայտվում: Գազի գնու՞մ է դա արտահայտվում, ՀԱՊԿ-ում մեր դիրքորոշմա՞մբ է դա արտահայտվում: Ինչու՞մ է արտահայտվում այդ լավ հարաբերությունը:

Զոհրաբ Մնացականյան: Մի քիչ չեմ հասկանում, թե ինչ նկատի ունեք լավ հարաբերություն ասելով: Մենք նկատի ունենք ոչ թե լավ հարաբերություն, մենք նկատի ունենք, որ մեր նպատակներն անփոփոխ են: Եվ մենք շարունակելու ենք այն, ինչը մեր օրակարգում է: Կա գազի հարցը, ինչպես դուք նշեցիք, կան տարբեր այլ հարցեր, որտեղ կարող են առաջանալ, գիտեք, ինչ-որ բնականոն տարաձայնություններ: Մենք, նորից եմ ասում, իրավահավասար պայմաններում շարունակելու ենք աշխատել այնպես, ինչպես աշխատել ենք: Պնդելու ենք դրա վրա: Եվ համբերատար տանելու ենք առաջ մեր օրակարգը: Տարբեր մակարդակներով մենք բավական խորը ներգրավվածություն ունենք, բավական կանոնակարգված և կանոնավոր երկխոսության հարթակներ ունենք, և այդ ամենը մենք շարունակելու ենք: Որևէ կերպ մտադրություն չունենք շեղելու, որովհետև դա բխում է մեր ազգային շահերից:

Ինչ վերաբերում է մնացած հարցերին, որ Դուք առաջ բերեցիք, եթե ուզում եք, առանձին անդրադառնանք ՀԱՊԿ-ի հարցին: ՀԱՊԿ-ի հարցում մենք շատ հստակ էինք, երբ ասացինք, որ մեր ներքին իրավական հարցերը մենք պետք է տարանջատենք ՀԱՊԿ-ին վերաբերվող մնացած հարցերից, և տարանջատեցինք ներքին իրավականը ՀԱՊԿ-ից: Եվ մենք գնացինք այդ ուղղությամբ, որ մենք նախաձեռնեցինք, որպեսզի Գլխավոր քարտուղարի լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցվեն:

Պետրոս Ղազարյան: Տեսե՛ք, պարոն Մնացականյան, կա դիվանագիտական խնդիր, երբ դիվանագետները գնում են, լուծում են և հարթում. հենց դրա համար էլ դիվանագետներ են: Բայց հիմա տեսե՛ք, մենք, ըստ էության, գտնվում ենք մի ակումբում, որի ղեկավարները լրիվ ուրիշ աշխարհահայացք ունեն, ուրիշ երկիր են կառուցում, ուրիշ մոդելի և հակադրվում են աշխարհին: Մեր նախորդ ղեկավարը շատ լավ տեղավորվում էր այդ ակումբի մեջ: Երևում է, որ գործող վարչապետը մշակութաբանորեն չի տեղավորվում այդ մարդկանց ակումբի մեջ: Իսկ մարդկային հարաբերությունները դոմինանտ են, մանավանդ այդ ակումբում: Կա դիվանագիտական խնդիր, բայց կա և մշակութաբանական խնդիր, տարբերություն: Դիվանագիտությունը կարո՞ղ է այդ մշակութաբանական տարբերությունները հարթել, որովհետև հակառակ պարագայում մենք պարբերաբար հայտնվել ենք ցնցումների մեջ, պարբերաբար:

Զոհրաբ Մնացականյան: Վստահ եմ, որ չեք սպասում, որ ես կսկսեմ մեկնաբանել մշակութաբանական տարբերությունները:

Պետրոս Ղազարյան: Ինձ թվում է, այո՛, Դուք շատ լավ հասկացաք, թե ինչ եմ ասում, բայց մեկնաբանել պետք չէ:

Զոհրաբ Մնացականյան: Մի բան, որ մենք անում ենք մեր արտաքին քաղաքականության մեջ, վարչապետից սկսած մինչև ցանկացած դիվանագետ իր տեղում, մենք արել և անելու ենք նույնը. ծառայեցնելու ենք արտաքին հարաբերությունները, մեր հարաբերությունները տարբեր գործընկերների հետ ի շահ մեր երկրի: Եվ բոլոր գործիքները դրա համար կան,  ու գործարկվելու և աշխատացվելու են: Եվ այդ առումով, նորից եմ կրկնում, մենք ունենք ձևավորված օրակարգ, ունենք այդ օրակարգում արտահայտվող, մեր շահերից բխող հարցեր և մենք ամենայն լրջությամբ ու հավատարմությամբ շարունակելու ենք մեր հարաբերությունների էությանը և աշխատելու ենք մեր գործընկերների հետ: Դա անելու ենք համբերությամբ: Մենք մտադիր չենք անել այն, ինչը տարբեր վերլուծաբաններ սպասում են, ենթադրում կամ կանխատեսում:

Պետրոս Ղազարյան: Շատ լավ, Արցախի մասին. մի տեսակ անհասկանալի է, հիմա կա՞ բանակցություն, թե չկա՞: Պաշտոնապես չկա, բայց ակնհայտ է, որ լավատեսություններ կան Մոսկվայից, Ադրբեջանից: Մենք էլ այստեղից՝ այնպես ոչինչ: Սա մեկ, երկրորդ. ենթադրենք, գնում ենք բանակցելու: Նախորդ իշխանություններն ասում էին. «Մեր բանակցությունների հիմքը Մադրիդյան սկզբունքներն են»: Բոլորս գիտեինք այդ կետերը, բազմիցս քննարկվել էին: Հիմա ձեր իշխանությունն ընդունու՞մ է Մադրիդյան սկզբունքները որպես բանակցության հիմք, որի վրա պետք է կառուցվեն խնդրի լուծման փաստաթղթերը:

Զոհրաբ Մնացականյան: Մադրիդյան սկզբունքները հիմնվում են 3 սկզբունքի վրա, և այդ երեք սկզբունքի վրա հիմնվում է բանակցային գործընթացը: Գիտեք, թե այդ սկզբունքների մեջ մեզ համար ինչ նշանակություն ունի մեկը, հարց, որը մենք շատ կանոնավոր ձևակերպել ենք այս ամբողջ ամիսների ընթացքում՝ ստատուս և անվտանգություն կամ անվտանգություն և ստատուս: Անկախ ամեն ինչից դա արտահայտում է այդ սկզբունքի էությունը: Մեզ համար դա ամենակարևոր հարցն է: Եվ առավել մանրամասնեմ:

Նախ անդրադառնամ Ձեր հարցին, որ վերաբերում է բանակցային գործընթացին: Եթե Դուք բանակցային գործընթաց ասելով հասկանում եք այն, որ մենք նստում ենք սեղանի շուրջ և ստորակետների շուրջ ենք աշխատում, դա բանակցային մեկ փուլ է: Բայց այս շրջանում մենք բավարարված ենք, որ կարողացանք չսպասեցնել, անմիջապես ներգրավվեցինք գործընթացի մեջ, կարողացանք ձևավորել մթնոլորտ, մեզ ճանաչելի դարձնել, զգալ մյուս կողմին, զգալ նաև՝ նույն շրջապատում լինելով եռանախագահների հետ միասին, մենք կարողացանք շատ արագ աշխատել Մինսկի խմբի համանախագահների հետ, կազմակերպել առաջին հանդիպումը հուլիսին Բրյուսելում, երկրորդ հանդիպումը՝ Նյու-Յորքում սեպտեմբերին, երրորդ հանդիպումը կայացավ Միլանում: Այդ ընթացքում մենք կարողացել ենք արտահայտել այն տեսլականը, որով մենք գտնվում ենք այս գործընթացի մեջ, լսել մյուս կողմին, լսել համանախագահներին, համեմատվել: Կարողացանք խստորեն ուշադրություն դարձնել որոշ սկզբունքների, որոնք մենք օգտագործել ենք մեր հայտարարություններում, որը կոչվում է խաղաղությանը նպաստող միջավայր: Մենք ուշադրություն ենք տվել այն հարցերին, որոնք վերաբերում են, օրինակ, հռետորաբանությանը: Կարելի է ցույց տալ հայրենասիրության պոռթկում և ասել ամեն ինչ, բայց կարելի է նաև ավելի պատասխանատու և մի քիչ հասուն գործել: Որովհետև եթե ասում ենք այն, ինչն ասում ենք առանց խիստ արտահայտված էմոցիաների, դա չի նշանակում, որ այլ կերպ ենք զգում կամ մեր մտադրություններն այդքան հստակ չեն: Շատ հստակ են, ինչ վերաբերում է ստատուսին և անվտանգությանը: Միևնույն ժամանակ դա նշանակություն ունի: Ես չեմ հավատում, որ մեկ բան կարելի է ասել տանը, ասել, սա տան համար է, բայց այստեղ մենք ուրիշ բան ենք անում: Սա լուրջ չի, ինչպես ականատես ենք եղել, ամբողջ հայությանը թշնամի դարձնելով՝ ենթադրել, որ նման մթնոլորտում կարող ես համոզիչ լինել, որ դու լուրջ ես վերաբերվում բանակցային գործընթացին: Մենք սրան ուշադրություն ենք տվել: Շատ էական է ռիսկերի նվազեցումը էսկալացիայի առումով: Մեզ համար շատ մտահոգիչ էր այն, ինչը տեղի էր ունենում Նախիջևանում, շատ խիստ ձևով անդրադառնում էինք դրան, աշխատում էինք համանախագահների հետ, ի դեպ հարցը բարձրացնում էինք ՀԱՊԿ-ում նաև՝ տեղեկացնելով մյուս գործընկերներին ՀԱՊԿ-ում, որ նման զարգացումներ կան, և դրանք շարունակվելու են: Համանախագահների հետ աշխատում էինք այդ առումով և շարունակելու ենք դա անել, որովհետև ռիսկերի նվազեցումը չափազանց էական հարց է: Սա անդրադառնում է նաև մյուս հարցին, երբ ասում են՝ «Սանկտ-Պետերբուրգը,Վիեննան և Ժնևը». ոչինչ չի փոխվել։

Պետրոս Ղազարյան: Նախորդ իշխանությունները պայմանավորվել էին, որ շփման գծում Մինսկի խմբի կարողությունները պետք է ավելացնել։ Դուք դա օրակարգից հանել եք։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Մենք դա օրակարգից չենք հանել..

Պետրոս Ղազարյան: Չեք հանել, ինչու՞ չի հիշատակվում։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Դա վերաբերվում է ռիսկերի նվազեցմանը։ Եթե մենք ասում ենք, որ սա Սանկտ-Պետերբուրգի փաթեթն է, սա մյուսը... Հարցը մեր համար փաթեթը չէ, հարցը դրա բովանդակությունն է, փաթեթի ներսի բովանդակությունը, որն իր ամբողջության մեջ կազմում է ռիսկերի նվազեցման գործառույթ։ Այդ առումով դրան ավելանում է նաև, ինչը Դուք ասացիք, երկկողմ, այո՜, չափազանց կարևոր փուլ էր այդ երկկողմ հանդիպումը, չնախատեսված, չծրագրավորված, բայց արդյունքով՝ Դուշանբեի հանդիպումը վարչապետի և Ադրբեջանի նախագահի, որը նույնպես նպաստավոր էր այն առումով, որ ծառայեց ռիսկերի նվազեցմանը, էսկալացիայի դեմ։

Մենք այս շրջանում կարողացանք ունենալ իրավիճակ, երբ որ իրապես զգալիորեն նվազել են զինադադարի խախտումները, նվազել են որևէ այդպիսի ռիսկային վիճակները։ Դա մեզ բավարարում է, բայց մյուս կողմից մենք կույր չենք կամ այդքան միամիտ չենք, որ շատ յուրահատուկ իրավիճակ է: Նոր փուլը էսկալացիայի չափազանց վատ ազդեցություն է ունենալու բանակցային գործընթացի վրա, և մենք դրան ուշադրություն ենք դարձնում։ Այսինքն իր ամբողջության մեջ է: Դուք ասում էք՝ Սանկտ-Պետերբուրգը հանվել է, ոչինչ չի հանվել: Մեզ համար ռիսկերի նվազեցման փաթեթի ամբողջությունն է, որտեղ ինչին որ հնարավոր է հասնել՝ հասնենք, որովհետև այն ժամանակ, երբ օգտագործում էինք Սանկտ-Պետերբուրգ, Վիեննա բառերը, դրան զուգահեռ ունեինք շարունակական էսկալացիա։

Պետրոս Ղազարյան: Ադրբեջանը գնում էր հետ և հրապարակային հրաժարվում էր։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Հիմա մենք ունենք իրավիճակ, երբ այս ամբողջ փաթեթի մեջ, դրան ավելացրեք նաև այն, ինչ կոնկրետ իր արդյունքները տվեց, այդ ամբողջ փաթեթի մեջ ունենք կոնկրետ արդյունք։ Մենք ունենք նաև այն գաղափարախոսությունը, որը ձևավորված է Սանկտ-Պետերբուրգի և Վիեննայի հանդիպումներում, որից նրանք հրաժարվեցին, նրանք չեն անում, բոյկոտում են, բայց մենք ունենք արդյունք։ Հիմա այդ պարամետրերից մենք հրաժարվելու՞ ենք: Չենք հրաժարվելու, ինչու՞ պետք է հրաժարվենք, եթե դա ծառայում է էսկալացիայի նվազեցմանը։ Եթե դա չի իրականացվում, դա վատ է։

Պետրոս Ղազարյան: Դուք արդեն ասեցիք՝ անվտանգություն և ստատուս։ Կարելի՞ է ասել, որ սա այն կոմպրոմիսի կետն է, որից այն կողմ մենք չենք իջնելու. ստատուսը մեզ համար քննարկման ենթակա չէ։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Միանշանակ։

Պետրոս Ղազարյան: Ստատուս ասելով էլ հասկանում ենք անվտանգություն։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Մենք նկատի ունենք առաջին հերթին անվտանգության հարցը, որովհետև հարցը շատ կոնկրետ է մեզ համար: Հասկանում եք, երբ որ Արցախում ես գտնվում, երբ Ստեփանակերտում ես գտնվում, փողոցով քայլում ես, դու այդ կոնկրետությունն անմիջապես ներծծում ես քո մեջ, դու զգում ես, որ..

Պետրոս Ղազարյան։  Որ դա մարդկային կյանքեր են...

Զոհրաբ Մնացականյան։ Այո՜ դա մարդկային կյանքեր են: Այո՜, մարդկային կյանքեր, երեխաներ, որ դպրոցից տուն են գնում, և դու հասկանում ես, որ այդ երեխաները քսան կիլոմետր, տասնհինգ կիլոմետր են հեռու։ Տեսեք, Արցախի էքզիստենցիալ անվտանգությունը մեր գերակա հարցն է։ Մենք ունե՞նք առիթ դրա համար անհանգիստ լինելու։ Ամբողջ պատմությունն Արցախի, սկսած այն պահից, երբ այն փոխանցվեց Ադրբեջանին բոլշևիկների ժամանակ, մինչև ութսունականները, մինչև պատերազմի շրջանը: Բոլորս շատ լավ հիշում ենք, որ կար մի շրջան, երբ կարող էր իրավիճակ ստեղծվել, որ Ղարաբաղի խնդիրը չկար, որովհետև Ղարաբաղ չկար։ Կար չէ՞ այդ շրջանը։ Կար շրջան, երբ մենք ինչքա՜ն կորուստներ էինք ունեցել, երբ այնքան էր նեղացել այդ շրջանակը, որ հարցը վերաբերում էր ընդհանրապես Ղարաբաղի գոյությանը։ Եվ այդ առումով վերջին հիշեցումը ե՞րբ էր. 2016 թվականի ապրիլին։ Էքզիստենցիալ անվտանգության մեր մտահոգությունը տեղի՞ն է, թե՞ տեղին չէ։ Ոչ ոք մեզ չի համոզի, որ տեղին չէ։ Դրանից բխում է ստատուսը։ Ստատուսը երաշխիք է, որն անդրադառնում է այդ անվտանգության՝ մեր խիստ ընդգծված անհանգստությանը։

Պետրոս Ղազարյան։ Անհասկանալի է, բայց՝ ինչ է նշանակում ստատուս։ Տեսեք, նույն կոնցեպտը ասում էր նախկին իշխանությունը, բայց կար այսպիսի մի իրավիճակ, որ ստատուս մենք նկատի ունենք, այո՜, երբ որ մենք կհանձնենք հողերը որպես կոմպրոմիս ստատուսի դիմաց: Հինգ տարի հետո կամ անհասկանալի ժամկետ հետո կլինի մի ինչ-որ հանրաքվե ստատուսի շուրջ, այսինքն ստատուսի իմիտացիա, որպեսզի մենք փրկենք մեր դեմքը, Ադրբեջանն էլ  ստանա այն հողերը, որոնք մենք չենք ուզում տալ։ Ստատուս ասելով՝ Դուք ի՞նչ եք հասկանում։ Դա պետք է ամրագրվի՞ մեկ տարի հետո, անմիջապես, շոշափելի ժամանակում, անհիշելի ժամանակներում, ինչպե՞ս: Ո՞րն է կոնցեպցիան։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Ես ունեմ իմ սահմանափակումներն այս հարցում, գիտեք, ավելի ընդարձակ լինելու, ուղղակի ներողամիտ կլինեք՝ հասկանալով, թե պատճառն ինչում է, բայց կասեմ այնքան, որ պարտավորությունների շրջանակը… ստատուսը նշանակում է այն, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը, Լեռնային Ղարաբաղը տերն է իր կարգավիճակի, որն արտահայտում է համապատասխան ձևով, որը կոչում ենք ռեֆերենդում կամ ինչպես  կկոչենք։ Այս ամենը «ե՞րբ, ինչպե՞ս է դա արվելու, ինչպե՞ս է համադրվում ընդհանուր փաթեթի մեջ». սա ամենաբարդ խնդիրն է, որը վերաբերում է բանակցային գործընթացին։ Միակ բանը, որը ես նորից ուզում եմ կրկնել. չի կարող լինել իրավիճակ, չի կարող լինել որևէ մարդ Հայաստանում, Արցախում կամ որևէ տեղ, որով չենք ապահովում նման համադրություն, որտեղ մենք զարգացնում ենք բավարար հստակ երաշխավորում, որ մեր գծերը խախտված չեն, որ մեր հիմնական դիրքորոշումները խախտված չեն, որ մենք կարող ենք դա տեսնել որպես բավարար, հստակ երաշխիք, որովհետև մեզ համար դա հստակ մարդկանց խնդիր է, չի կարող լինել պայմանավարվածություն, որը մեզ համար համոզիչ չլինի, որ մենք գալիս ենք մի համադրության տարբեր պարամետրերի, որտեղ մեր հիմնական պահանջներն արտահայտված չեն՝ երաշխավորումների և այլ առումներով։ Բացի դրանից սա վերաբերում է նրան, որ կա Հայաստանի հասարակություն և, ամենակարևորը, կա Արցախի հասարակութուն։ Հիշում եք, Արցախի որոշիչ ձայնի հանգամանքը։

Պետրոս Ղազարյան։ Այդ պարագայում, Դուք պատրաս՞տ եք ազատագրված տարածքներ զիջել։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Դուք ի՞նչ նկատի ունեք։

Պետրոս Ղազարյան։ Որպես կոմպրոմիս, եթե Ձեր ասած այդ անվտանգության, ստատուսի երաշխիքները….

Զոհրաբ Մնացականյան։ Ես չեմ անդրադառնալու որևէ նման հարցի, չեմ անդրադառնալու մինչև այն պահը, երբ ես… Դուք բերում եք մի հարցի, որ երբ վարչապետն է անդրադառնում` խոսում են զիջումների մասին, զիջումների՞, թե՞ փոխզիջումների։ Մեզ հետ զիջումներից խոսել: Իսկ մյուս կողմի հետ զիջումներից խոսում ե՞ն, թե չեն խոսում։ Փոխզիջումների մասին է խոսքը, թե… Ի՞նչ բաղադրություն է: Ես երբևէ չեմ պատասխանի այս հարցին, մինչև վստահ չլինեմ, որ մենք ունենք մի իրավիճակ, երբ հնարավոր է ամբողջության մեջ տեսնել պատկերը։ Մենք պատրաստ ենք մեկ բանի, ոչ թե պատրաստ ենք, այլ վճռական մեկ բանի՝ ստատուս և անվտանգություն։ Սա է ամենակարևոր բանը։

Պետրոս Ղազարյան։ Շատ լավ։ Ես չեմ պնդի։ Ես հասկացա Ձեզ։

Ժամանակը սպառվում է, և վերջին հարցը։ Ձեզ շատ են քննադատում նախկին իշխանությունները, որ այն եվրաինտեգրման գործընթացը, որ սկսվեց և ստորագրեցինք համաձայնագիր, իշխանությունները ոչինչ չեն անում։ Ու՞ր է մեր եվրաինտեգրացիան։ Ի՞նչ ձեռքբերումներ ունենք։ Գրաֆիկից հե՞տ ենք ընկնում, թե՞ չէ։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Նայեք, մենք խոսեցինք, բավարար անդրադարձանք Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերություններին, ՀԱՊԿ-ի, ԵԱՏՄ շրջանակներում։ Կարելի է էլի շարունակել։ Սա մեզ համար կարևոր բաղադրիչներից է՝ մեր ներքին օրակարգի ամբողջականությունը համալրելու տեսանկյունից։ Նույնը վերաբերում է Եվրամիությանը, որ իր մասով Եվրամիությունը մեզ համար չափազանց կարևոր ուղղություն է՝ համալրելու ամբողջականությունը, մեր ներքին օրակարգն առաջ տանելու համար՝ արտաքին քաղաքականությունն օգտագործելով։ Այդ առումով սա գերակա ուղղություն է, բուն ձևավորված իրողություն։

Պետրոս Ղազարյան։ Եվ ու՞ր ենք հասել։

Զոհրաբ Մնացականյան։  Մենք հիմա ունենք շատ բազմաձև օրակարգ Եվրամիության հետ, որը նաև ունի մեկ հսկայական կարևոր հիմք, որը ՀԸԳՀ-ն է (Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիր), այսօրվա համաձայնագիրը, որը մենք ունենք Եվրամիության հետ։ ՀԸԳՀ-ն ստորագրվել է նոյեմբերին, ուժի մեջ է մտել հունիսի մեկին։ Այդ շրջանում եղել է թավշյա հեղափոխությունը Հայաստանում, եկել է նոր իշխանություն։ Նայեք, սկզբունքորեն ես Ձեզ ասեմ, որ շատ հետաքրքիր շրջան էր, որովհետև արդեն հունիսին մենք ունեցանք Եվրամիություն-Հայաստան գործընկերության խորհուրդը։ Ես իմ մակարդակով արդեն կարողացա ներգրավվել Եվրամիության գործընկերների հետ շփումներում։ Եվ շատ լավ եմ զգում ինձ այդ դաշտում. նկատի ունեմ՝ կարողացանք շատ արագ ստեղծել այդ բոլոր խողովակները։ Մարդիկ, գիտեք, Մոգերինին, Հանը և մյուս ղեկավարությունը: Ճիշտ եք ասում, նաև տարբեր հին գործընկերներ առաջ եկան։

Մեզ համար էական էր, ավելի կարևոր էր, որ ներսում..., և ես շատ շնորհակալ եմ մեր փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանին և բոլոր այն պատասխանատուներին ամբողջ Հայաստանի պետական կառուցվածքի մեջ, որոնք առնչություն ունեն ՀԸԳՀ-ին, այս համաձայնագրին, որ այս շրջանում մենք կարողացանք համալրել մեր ռեսուրսը։ Որովհետև հիմա, եթե ազնիվ լինենք, նորություն է։ Եվ կարողացանք շատ արագ այդ ամենը ներքաշել, վերլուծել, հասկանալ, ծրագրել։ Մենք այսօր ծրագրեցինք և արդեն սեղանին ունենք այն, ինչ կոչվում է գործողությունների ճանապարհային քարտեզ՝ roadmap:

Պետրոս Ղազարյան։ Կա՞ արդեն։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Այո՜, կա արդեն, որը մենք մեր ներսում մշակել ենք, և մշակել ենք լրջորեն։ Մենք այդ առումով արդեն իրականացրեցինք Գործընկերության կոմիտեն, որը տեղի ունեցավ վերջերս՝ նոյեմբեր ամսին։ Այս ամենը գրեթե դառնում է արդեն մեր ընդհանուր սեփականությունը՝ Եվրամիության և Հայաստանի միջև այդ գործողությունների ծրագիրը։ Եմ մենք այս փաթեթով շատ հստակ մտնում ենք 2019թ․։ Սա բավական լավ դինամիկա է ոչ թե ուղղակի ինչ-որ ձևական բաներ ցույց տալու առումով, այլ սա մշակված աշխատանք էր, որտեղ մենք շատ հստակ մեր ձեռքում պահում ենք պայմանագրի իրականացման այդ սեփականությունը: Որովհետև սա մեր պայմանագիրն է, մեզ ուղղված, և առաջին շահառուն, այսպես ասած, մենք ենք։ Սա մեզ համար գործիք է զարգացման համար։ Մենք կարողացանք այսպես ասած տեղայնացնել այն, տեղայնացնել կոնկրետ ուղղությունների։

Պետրոս Ղազարյան։ Վիզաների դյուրացումը կա թեմայի մեջ։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Վիզաների դյուրացումը նույնպես մեր օրակարգի ամենակարևոր հարցերից մեկն է։ Ես կողմնակից եմ, որպեսզի վիզաների հարցը դիտարկվի այդ ամենի համադրության մեջ, ամբողջական փաթեթի մեջ: Մեր զարգացման օրակարգում ՀԸԳՀ իրականացմանը զուգահեռ վիզաների հարցի առաջմղումը և առաջընթացի ապահովումը հնարավորություն է տալիս առաջ բերել պրոգրես նաև մյուս հարցում։ Որովհետև, հասկանում եք շատ լավ, որ վիզաների դյուրացման հարցը տարբեր երանգներ  ունի և տարբեր բարդություններ ունի։ Ի՞նչ առումով: Որովհետև գիտեք միգրացիայի հանդեպ վերաբերմունքը Եվրոպայում, գիտեք ինչպես է, տարբեր երկրներում առկա են ներքին քաղաքական օրակարգեր և այլն։ Եվ մեզ պետք է հաղթահարել այս ամենը։

Պետրոս Ղազարյան։ Պարոն նախարար, և վերջին հարցը։ Երբ ես հետևում եմ վերջին մի քանի ամիսներին դեսպաններ նշանակելու տրամաբանությանը նկատվում է, որ այլևս արտաքին գործերի նախարարությունն է նշանակում դեսպաններին, այլ ոչ թե ուրիշ տեղից նշանակում են ում ուզում են, ինչի պրակտիկան կար։ Այդպե՞ս է, թե` ոչ։

Զոհրաբ Մնացականյան։  Իհարկե դեսպաններին նշանակում է ոչ արտգործնախարարությունը...

Պետրոս Ղազարյան։  Դե ձեր թեկնածուներին են նշանակում։

Զոհրաբ Մնացականյան։ Բայց այստեղ ես Ձեզ ասեմ, որ ես, այո, շատ շնորհակալ եմ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, այն վստահության համար, որ ինքն ունի մեր արտաքին գերատեսչության հանդեպ։ Սա հսկայական պատասխանատվություն է։ Հասկանում եք, որ դրանից բխում է մի չափազանց մեծ պատասխանատվություն։ Ես շատ հպարտ եմ մեր արտաքին ռեսուրսով, արտաքին քաղաքականությունն իրականացնող մեր դիվանագիտական ռեսուրսով։ Դա շատ կարող մարմին է: Հավատացեք, որ շատ լավ գիտեմ նաև մեր ներքին պրոբլեմները, որովհետև եթե պրոբլեմ չունենանք, ուրեմն ինչ-որ մի բան սխալ է: Բնական է, ունենք պրոբլեմներ, բայց ունենք նաև շատ լավ զարգացած մարդկային ռեսուրս, պատրաստված, փորձված: Մենք ունենք դիվանագետների մեծ բանակ, որոնք տարբեր տեղերում անցել են արդեն իրենց փորձը բազմակողմ, երկկողմ դիվանագիտության մեջ:

Սա առաջին հերթին մասնագիտություն է: Ես միշտ շատ նախանձախնդրությամբ եմ անդրադարձել սրան, որ սա մասնագիտություն է, պահանջում է մասնագիտական գիտելիքներ: Եթե Դուք գաք և ինձ տեսնեք բժշկի աթոռին, վստահ Ձեր առողջությունն ինձ չեք վստահի, որովհետև ես բժշկությունից ոչինչ չեմ հասկանում: Նույն կերպ ես վերաբերվում եմ դիվանագիտությանը: Բայց այդ առումով, այո, մենք այս շրջանում կարողացանք նոր սկիզբ դնել, նոր սերունդի դեսպաններ առաջ բերել, այն մեր գործընկերներին, որ բավարար փորձված և բավարար առաջ են եկել, որպեսզի նման պատասխանատվություն ստանձնեն: Մենք այսօր նպատակ ունենք սկսել ընդլայնել ավելի երիտասարդների պատասխանատվությունը, նոր արյուն բերել: Դեսպանների նշանակումները միայն մեկ մասն է այն ամենի, ինչ հիմա տեղի է ունենում արտգործնախարարությունում. այսինքն, ընթանում է շատ ավելի համապարփակ բարեփոխումների գործընթաց, և սա չի նշանակում, որ մենք ինչ-որ բան քանդում ենք, նորից ենք կառուցում: Սա 27 տարվա ընթացքում կառուցած պետական ինստիտուտ է և լավ որակի պետական ինստիտուտ: Եվ այդ առումով է, որ ես շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն կա մասնագիտական կարողությունները  լիարժեք օգտագործել:

Պետրոս Ղազարյան. Շնորհակալություն, պարոն նախարար: Շատ կարճ ժամանակ հետո Նոր Տարին է լինելու: Ինչ-որ մաղթանք ունե՞ք մեր հեռուստադիտողներին:

Զոհրաբ Մնացականյան. Այո՛, ես մաղթանք ունեմ: Հետևյալն եմ ուզում ասել՝ այն ինչ, որ ներսում իսկապես զգում եմ: Ես պատիվ եմ ունեցել տարբեր երկրներում, տարբեր ատյաններում, տարբեր կազմակերպություններում ներկայացնել Հայաստանը և անմիջական ականատեսն եմ և այդ զգացումն ընկալողը, երբ տեսնում եմ, թե ինչ հսկայական հարգանք կա հայ ժողովրդի հանդեպ, ինչ մեծ հարգանք ունենք աշխարհի տարբեր կետերում մարդկանց շնորհիվ: Վերջին դեպքերն արտահայտեցին հայ ժողովրդի կարողությունը` տեր կանգնելու իր իրավունքներին, տեր կանգնելու իր նպատակներին և դա անելու նման որակով, ցույց տալու, թե որքան կարողություն կա այս երկրում, պատասխանատվություն կա այս երկրում, ինչպես ենք կարողացել ինսիտիտուցիոնալ զարգացում առաջացնել, որպեսզի կարողանանք «աբսորբացնել» նման իրավիճակներ: Մենք անցել ենք ծանր փուլեր, բայց եկել ենք այդ մակարդակին, որ սա կարող ժողովուրդ է: Բայց նաև դարեր շարունակ արժեքներ կառուցած, քաղաքակրթություն կառուցած ժողովուրդ է, որ աշխարհի տարբեր երկրներում ապրող մեր հայրենակիցներն, իրենց հերթին լինելով այդ երկրների հավատարիմ քաղաքացիները, միևնույն ժամանակ մնացել են հավատարիմ հայ, եղել են այդ երկրների հարստության ստեղծողը և իրենց պարկեշտությամբ, իրենց աշխատանքով, աշխատասիրությամբ և կարողություններով Հայաստանում և Հայաստանից դուրս ստեղծել են այդ պատկերը, այդ ընկալումը, թե ինչպիսին է հայ ժողովուրդը: Ես մեզ բոլորիս ցանկանում եմ, որ 2019թ. ևս նոր տարի լինի, որ կարողանանք զարգացնել այն, ինչ որ մենք կանք, այն ամեն դրականը, որ մեր մեջ կա, կարողանանք զարգացնել ի շահ այս պետության:

Մենք ունենք տարբեր ինստիտուտներ մեր ինքնությունը պահպանելու և զարգացնելու, բայց պետությունն այն հսկայական հզոր ինստիտուտներից մեկն է, որպեսզի մենք կարողանանք զարգացնել մեր ինքնությունը, մեր ազգայինը. ազգայինը պետական առումով, որովհետև, գիտեք, մենք ունենք նաև ազգային փոքրամասնություններ, ովքեր նույնպես մեր պետության մասին են: Ազգային ես նկատի ունեմ ազգ-պետություն, այդ առումով պետությունը, որտեղ մենք կարող ենք ապրել միասին և մեր բոլոր հայրենակիցների հետ: Որ մենք կարողանանք այս ամենը ծառայեցնել մեկ բանի, որ Հայաստանը և հայ ժողովուրդը շարունակեն մնալ այն, ինչ որ իրենք դարեր շարունակ ստեղծել են, և այդ հեղինակությունը, կարողությունը, այդ ուժը լինի մեզ ուղղորդող, մենք և մեր սերունդները կարողանանք մեր լուման բերել լավագույնս: Եվ ամենակարևորը, ես ուզում եմ, որպեսզի մենք այդ ամենն անենք խաղաղության մեջ, և դա մեծ պատասխանատվություն է:

Պետրոս Ղազարյան. Շնորհակալություն, պարոն Մնացականյան: Այստեղ մեծ է նաև դիվանագետների աշխատանքը:  

 

 

 

Տպել էջը