Ընդհանուր տեղեկություններ

Իրանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են անկախության առաջին իսկ օրերից, երբ 1991թ. դեկտեմբերի 25-ին Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը պաշտոնապես ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը:

1992թ. փետրվարի 9-ին Թեհրանում ստորագրվել է հռչակագիր` Հայաստանի եւ Իրանի միջեւ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու վերաբերյալ: Նույն օրը ստորագրվել է Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջև հարաբերությունների սկզբունքների եւ նպատակների մասին հռչակագիրը, որով Կողմերը հավաստում էին բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատելու իրենց մտադրությունը:

1992թ. ապրիլին Երեւանում տեղի է ունեցել Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեսպանության բացման հանդիսավոր արարողությունը:

1992թ. դեկտեմբերին Թեհրանում բացվել է Հայաստանի Հանրապետության դեսպանությունը:

Որպես Մերձավոր Արևելքի առանցքային պետություններից մեկը` Իրանը 1992 թ. ձեռնամուխ եղավ Հարավային Կովկասի նորանկախ պետությունների հետ բազմաբնույթ հարաբերությունների հաստատմանը: Այդ ժամանակից սկսած Հայաստանի և Իրանի միջև աստիճանաբար ձևավորվել և զարգացել է տնտեսական համագործակցություն: Մասնավորապես` արդյունավետ համագործակցություն է ծավալվել էներգետիկայի, տրանսպորտի, բնապահպանության, միջմարզային, գիտակրթական և մշակութային ոլորտներում: Վերջին շրջանում կարևորվում և լուրջ ուշադրություն է դարձվում մասնավոր հատվածները ներկայացնող առևտրական կառույցների և հաստատությունների համագործակցության սերտացման, համատեղ ներդրումների խրախուսման, տարբեր միջոցառումների և համաժողովների կազմակերպման վրա:

Իրականացված ծրագրեր

1996թ.՝ Արաքս գետի վրա կառուցված, Իրանը Հայաստանին կապող կամուրջ

2005թ.՝ Պուշկինի լեռնանցքի հողմաէլեկտրակայաններ

2007թ. հոկտեմբեր՝  Մեղրի-Շվանիձոր-Ծավ-Դարավան ճանապարհը. Մեղրին Կապանին կապող այլընտրանքային այդ ճանապարհն ունի 91 կմ երկարություն

2007թ՝. Իրան-Հայաստան գազատարի առաջին հատվածի բացում. 140կմ երկարություն և 700մմ տրամագիծ ունեցող գազատարի կառուցման վերաբերյալ համաձայնագիրն ստորագրվել է 2004թ.:

 2008թ. նոյեմբեր՝ գազատարի երկրորդ հատվածի շինարարության ավարտ. ներմուծված 1խմ գազի դիմաց Հայաստանն Իրանին պետք է վերադարձներ 3կվտ ժամ էլեկտրաէներգիա:

 Էներգետիկ համագործակցության իրականացված ծրագրերից են Հայաստան-Իրան բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման 1-ին և 2-րդ գծերը: 400 կՎ հզորությամբ օդային 3-րդ գծի շինարարական աշխատանքները նախատեսվում է ավարտել 2018թ.-ի սեպտեմբերին /ավելի մանրամասն՝ ստորև/:

2016թ. իրականացվեց Իրանի հետ սահմանամերձ գյուղերի գազաֆիկացման ծրագիրը /դրամաշնորհ/:

Չնայած Հայաստան-Իրան տնտեսական հարաբերությունների մակարդակը չի համապատասխանում քաղաքական հարաբերությունների մակարդակին, այնուամենայնիվ կողմերը ջանքեր են գործադրում երկկողմ տնտեսական համագործակցության մեջ նոր հաջողություններ արձանագրելու ուղղությամբ, ինչպիսիք են` Հայաստան մտնող իրանական գազի ծավալների  մեծացում, հյուսիս-հարավ (Իրան, Հայաստան, Վրաստան, Ռուսաստան) էներգահամակարգերի միավորում, ՀՀ-ում հողմային էլեկտրակայանների կառուցում (50 մեգավատ ընդհանուր հզորությամբ), ազատ տնտեսական գոտիների ոլորտում համագործակցության հաստատում, Հայաստանով Պարսից ծոց-Սև Ծով տրանսպորտային ուղու կայացում  և անհրաժեշտ ենթակառուցվածքների զարգացում։

Ընթացիկ ծրագրեր

1. Գազ-էլեկտրաէներգիա փոխանակում /օրական 1 մլն մ³ գազ/ - իրականացվում է
2. Գազ-էլեկտրաէներգիա փոխանակման ծրագրի ընդլայնում 2018-2019 թթ. /մինչև օրական 2 մլն մ³/ - քննարկման փուլում է
3. Հայաստան-Իրան էլեկտրահաղորդման երրորդ գծի կառուցում - շինարարության ավարտը ձգձգվում է

Ծրագրի իրականացումը շեշտակիորեն կմեծացնի գազի և էլեկտրաէներգիայի փոխանակման և վաճառքի ծավալները:

4. Մեղրի ազատ տնտեսական գոտու ստեղծում – ընթացքում է, 2017թ. դեկտեմբերին տրվեց ԱՏԳ-ի մեկնարկը
5. Իրանական գազի տարանցում Վրաստան

ՀՀ-ԻԻՀ-Վրաստան էներգետիկ համագործակցության այլ ծրագրեր – քննարկումների փուլում են

6. Հյուսիս-հարավ ավտոճանապարհի կառուցում /Իրանի սահմանամերձ հատված/ - ընթացքում է
7. Թուրքմենստան-Իրան-Հայաստան գազի փոխանակում /SWAP/ – քննարկումների փուլում է
8. Արաքս գետի վրա ՀԷԿ-ի կառուցում - բանակցությունների փուլում է
9. Իրան-Հայաստան-Վրաստան-Ռուսաստան էլեկտրաէներգետիկ քառակողմ համագործակցություն - ստորագրված է հուշագիր
10. ԵԱՏՄ-Իրան ազատ առևտրի համաձայնագիր - 2018թ. մայիսին ստորագրվել է Ազատ տնտեսական գոտի ստեղծելու մասին ժամանակավոր համաձայնագիր
11. «Պարսից ծոց - Սև ծով ճանապարհային միջանցք» - քննարկումների փուլում է  
12. Հայաստանի Հանրապետության և Իրանի Իսլամական Հանրապետության տարածքով մուլտիմոդալ տարանցիկ փոխադրումների ակտիվացում - քննարկումների փուլում է 

Այցեր

Իրանի Իսլամական Հանրապետություն

Հայաստան

Ստորագրված փաստաթղթեր

• Հռչակագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին». 1992թ.
• Համաձայնագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ հյուպատոսական համագործակցության վերաբերյալ».
• Համաձայնագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ առեւտրատնտեսական եւ գիտատեխնիկական համագործակցության վերաբերյալ».
• «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ մշակութային եւ գիտական համագործակցության մասին համաձայնագիր». 1992-94թթ.
• Բանկային համաձայնագիր «ՀՀ կենտրոնական բանկի եւ ԻԻՀ կենտրոնական բանկի միջեւ».
• Համատեղ հայտարարություն «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ համագործակցության եւ բարիդրացիության մասին Առեւտրային համաձայնագիր ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ». 1993թ.
• Համաձայնագիր «ՀՀ կապի նախարարության եւ ԻԻՀ փոստի, հեռագրի եւ հեռախոսի նախարարության միջեւ».
• Համաձայնագիր «ՀՀ Մեղրու շրջանի եւ ԻԻՀ Մարանդի գավառի միջեւ սահմանային առեւտրի վերաբերյալ». 1994թ.
• Համաձայնագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ կառավարությունների միջեւ մշակույթի, գիտության, կրթության, սպորտի, զբոսաշրջության եւ զանգվածային լրատվության միջոցների բնագավառում». 1994թ.
• «Իրան–Հայաստան կապերի կոորդինացման հանձնաժողովի առաջին համատեղ նիստի արձանագրություն». 1995թ.
• Փոխըմբռնման հուշագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ գյուղատնտեսության ոլորտում համագործակցության վերաբերյալ». 1995թ.
• Համաձայնագիր «ՀՀ կառավարության եւ ԻԻՀ կառավարության միջեւ միջազգային տրանսպորտային բեռնափոխադրումների վերաբերյալ». 1995թ.
• Համաձայնագիր  «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ համագործակցության վերաբերյալ». 1995թ.
• Համաձայնագիր «Իրան-Հայաստան գազատարի կառուցման վերաբերյալ». 1995թ.
• Համաձայնագիր «Արաքս գետի վրա համատեղ ՀԷԿ-ի կառուցման վերաբերյալ». 1995թ.
• Համաձայնագիր «Իրան-Հայաստան բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման գծի կառուցման վերաբերյալ». 1995թ.
• Փոխըմբռնման հուշագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ առողջապահության բնագավառում համագործակցելու վերաբերյալ». 1996թ.
• Փոխըմբռնման հուշագիր «ՀՀ մաքսային վարչության եւ ԻԻՀ մաքսային ծառայության միջեւ համագործակցության վերաբերյալ». 1996թ.
• Համաձայնագիր «ՀՀ եւ ԻԻՀ կառավարությունների միջեւ գյուղատնտեսության բնագավառում համագործակցության մասին».  1998թ.
• «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջկառավարական հանձնաժողովի երրորդ համատեղ նիստի մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2001թ.
• «ՀՀ եւ ԻԻՀ նախագահների համատեղ հայտարարություն». 2001թ.
• Համաձայնագիր «Մեղրի – Քաջարան ավտոմոբիլային թունելի վերաբերյալ». 2001թ.
• «Հուշարձանների պահպանման բնագավառում համագործակցության վերաբերյալ համաձայնագիր». 2001թ.
• «Բնապահպանության բնագավառում համագործակցության վերաբերյալ համաձայնագիր». 2001թ.
• «ՀՀ-ում եւ ԻԻՀ-ում գիտական աստիճանների եւ ԲՈՒՀ-երի ավարտական վկայականների փոխադարձ ճանաչման վերաբերյալ համաձայնագիր». 2001թ.
• «ՀՀ եւ ԻԻՀ միջեւ մաքսային համագործակցության վերաբերյալ համաձայնագիր». 2001թ.
• «Սերտիֆիկացման եւ ստանդարտացման բնագավառում համագործակցության վերաբերյալ համաձայնագիր». 2001թ.
• «Քվոտաների եւ արտոնությունների վերաբերյալ համաձայնագիր». 2001թ.
• «Փոխըմբռնման հուշագիր հայ-իրանական տնտեսական կապերի կոորդինացման միջկառավարական հանձնաժողովի 4-րդ նիստի վերաբերյալ». 2002թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության միջեւ էներգետիկայի բնագավառում համագործակցության վերաբերյալ փոխըմբռնման հուշագիր». 2003թ.
• «Փոխըմբռնման հուշագիր հայ-իրանական տնտեսական կապերի կոորդինացման միջկառավարական հանձնաժողովի 5-րդ նիստի վերաբերյալ».  2004թ.
• «Իրան-Հայաստան գազատարի կառուցման պայմանագիր».  2004թ.
• «Գյուղատնտեսության բնագավառում համագործակցության վերաբերյալ հուշագիր Արդեբիլի նահանգի հետ». 2004թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության առողջապահության, բուժծառայությունների եւ բժշկագիտության նախարարության միջեւ առողջապահության եւ բուժծառայության բնագավառներում համագործակցության մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2005թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կրթության եւ գիտության նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կրթության եւ դաստիարակության նախարարության միջեւ կրթական համագործակցության մասին 2005-2008թթ. համար փոխըմբռնման հուշագիր». 2005թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջկառավարական հանձնաժողովի վեցերորդ համատեղ նիստի մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2006թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարության միջեւ կրթական եւ մշակութային կենտրոնների հիմնման եւ գործունեության պայմանների փոխըմբռնման հուշագիր». 2006թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության ԱԳՆ-ի միջեւ արխիվային գործի ոլորտում համագործակցության մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2006թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջեւ քաղաքացիական եւ քրեական գործերով իրավական համագործակցության մասին համաձայնագիր». 2006թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջեւ հանձնման համաձայնագիր». 2006թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության Նախագահի համատեղ հայտարարությունը». 2006թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության միջեւ համագործակցության վերաբերյալ փոխըմբռնման հուշագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարության միջեւ Արաքս գետի վրա հիդրոէլեկտրակայաններ կառուցելու եւ շահագործելու բնագավառում համագործակցության մասին համաձայնագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության հեռուստառադիոընկերության միջեւ լրատվամիջոցների համագործակցության գործնական ծրագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի յոթերորդ նիստի փոխըմբռնման հուշագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարության միջեւ զարգացման օժանդակությունից օգտվելու մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության սպորտի եւ երիտասարդության հարցերի նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության ֆիզիկական դաստիարակության կազմակերպության միջեւ սպորտի բնագավառում համագործակցության մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության Նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի համատեղ հայտարարություն». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կենտրոնական բանկի միջեւ բանկային վերահսկողության մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության միջեւ գլխավոր հյուպատոսություններ հիմնելու մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2007թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկայի եւ բնական պաշաների նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության միջեւ Արաքս գետի ՀԷԿ-ի կառուցման բնագավառում համագործակցության եւ տեխնիկական հարցերի կարգավորման մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2008թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի ութերորդ նիստի մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2008թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կենտրոնական բանկի միջեւ բանկային վերահսկողության բնագավառում համագործակցության մասին համաձայնագիր». 2009թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության տրանսպորտի եւ կապի նախարարության ու Իրանի Իսլամական Հանրապետության ճանապարհների եւ հաղորդակցության նախարարության միջեւ երկաթուղային համագործակցության եւ Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջեւ ուղիղ կապով երկաթգիծ կառուցելու վերաբերյալ փոխըմբռնման հուշագիր». 2009թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության առեւտրի նախարարության միջեւ ազատ առեւտրի ռեժիմի սահմանման մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2009թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի իններորդ նիստի մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2010թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի նախարարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության իսլամական մշակույթի եւ կապերի կազմակերպության  մշակույթի եւ արվեստի բնագավառներում համագործակցության մասին գործնական ծրագիր».  2010-2012թթ. 
• «ՀՀ էներգետիկայի եւ ԻԻՀ էներգետիկայի նախարարությունների միջեւ Մեղրիի ՀԷԿ-ի կառուցման թույլտվության պայմանագիր». 2010թ.
• «ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության եւ ԻԻՀ առեւտրի նախարարության միջեւ փոխըմբռնման հուշագիր». 2010թ.
• «ՀՀ էներգետիկայի եւ բնական պաշարների նախարարության եւ ԻԻՀ էներգետիկայի նախարարության միջեւ փոխըմբռնման հուշագիր». 2010թ. 
• «ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարության եւ ԻԻՀ գիտության, հետազոտությունների եւ տեխնոլոգիաների նախարարության միջեւ կրթության, գիտության եւ տեխնոլոգիաների բնագավառներում համագործակցության գործնական ծրագիր». 2010-2013թթ.
• «Հայաստանի Հանրապետության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի տասներորդ նիստի մասին փոխըմբռնման հուշագիր». 2011թ.
• «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարության միջեւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կողմից Հայաստանի Հանրապետությանը զարգացման օժանդակություն տրամադրելու մասին» Փոխըմբռնման հուշագիր:/2011 թ. դեկտեմբեր/
• «2007 թվականի մարտի 19-ին Մեղրի քաղաքում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարության միջեւ ստորագրված «Արաքս գետի վրա հիդրոէլեկտրակայաններ կառուցելու եւ շահագործելու բնագավառում համագործակցության մասին» համաձայնագրում լրացումներ կատարելու վերաբերյալ» Արձանագրություն, /2011 թ. դեկտեմբեր/
• «ՀՀ կառավարության եւ ԻԻՀ կառավարության միջեւ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի բնագավառում համագործակցության մասին» Փոխըմբռնման հուշագիր, /2011 թ. դեկտեմբեր/
• «ՀՀ բնապահպանության նախարարության եւ ԻԻՀ բնապահպանության կազմակերպության միջեւ բնապահպանական համագործակցության վերաբերյալ փոխըմբռնման հուշագրի իրականացման 2012-2013 թթ.» Գործողությունների ծրագիր, /2011 թ. դեկտեմբեր/
• «Հայ-իրանական տնտեսական կապերի կոորդինացման միջկառավարական հանձնաժողովի 11-րդ նիստի վերաբերյալ» Փոխըմբռնման հուշագիր /2012թ. հոկտեմբեր/
• «Իրանից Հայաստան նավթամթերատարի կառուցման» Փոխըմբռնման հուշագիր /2012թ. փետրվար/
• «Երկու երկրների մշակույթի նախարարությունների միջեւ 2013-2016թթ. համագործակցության» աշխատանքային ծրագիր /2013թ. ապրիլ/
• «Հայ-իրանական տնտեսական կապերի կոորդինացման միջկառավարական հանձնաժողովի 12-րդ նիստի վերաբերյալ» Փոխըմբռնման հուշագիր /2014թ. դեկտեմբեր/

Առևտրատնտեսական կապեր

Հայաստանի անկախացումից հետո Իրանի հետ աստիճանաբար սկսեցին հաստատվել սերտ, բարիդրացիական հարաբերություններ բոլոր բնագավառներում:

Արդյունավետ համագործակցություն ծավալվեց էներգետիկայի, տրանսպորտի, բնապահպանության, առողջապահության, գյուղատնտեսության, գիտության, կրթության, մշակույթի բնագավառներում, ինչպես նաեւ միջմարզային գործակցության ոլորտում:

Սկսեցին կյանքի կոչվել ռազմավարական բնույթի նախագծեր: 1995թ. ստորագրվեց Իրան-Հայաստան գազատարի կառուցման վերաբերյալ համաձայնագիրը:

1995թ-ին գումարվեց հայ-իրանական կապերի կոորդինացման միջկառավարական հանձնաժողովի անդրանիկ նիստը:

1996թ. շահագործման հանձնվեց Իրան-Հայաստան Արաքս գետի վրա կառուցված կամուրջը:

2005թ. ՀՀ ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար, ՀՀ պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանի` ԻԻՀ կատարած պաշտոնական այցի ընթացքում իրանական կողմի հետ քննարկվեցին Իրան-Հայաստան երկաթգծի շինարարության հնարավորությունները: Այսօր հարցը գտնվում է փորձագիտական ուսումնասիրությունների փուլում, եւ աշխատանքներ են տարվում նախագծի տեխնիկատնտեսական հիմնավորման եւ ֆինանսական հարցերի հստակեցման ուղղությամբ:

2007թ. մարտի 19-ին ՀՀ եւ ԻԻՀ նախագահների մասնակցությամբ տեղի ունեցավ գազատարի պաշտոնական բացման հանդիսավոր արարողությունը: Նույն օրը` գազատարի բացման հանդիսավոր արարողությունից հետո ստորագրվեց «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության կառավարության միջեւ Արաքս գետի վրա հիդրոէլեկտրակայաններ կառուցելու եւ շահագործելու բնագավառում համագործակցության մասին» համաձայնագիրը: Հայ-իրանական էներգետիկ համագործակցության հեռանկարային ծրագրերից են Իրան-Հայաստան բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման 3-րդ գծի շինարարությունը եւ Իրան-Հայաստան նավթամթերքի խողովակաշարի կառուցումը:

2007թ. հոկտեմբեր ամսին տեղի ունեցավ ԻԻՀ Նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի պաշտոնական այցը ՀՀ, որի ընթացքում քննարկվեցին երկկողմ հարաբերությունների օրակարգային մի շարք խնդիրներ, մասնավորապես` Իրան-Հայաստան գազատարի շինարարության շարունակումը, Իրան-Հայաստան երկաթուղու շինարարությունը, Հայաստան-Իրան բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման 3-րդ գծի  եւ Իրան-Հայաստան նավթամթերքի խողովակաշարի կառուցումը:

2007թ. հոկտեմբերի 26-ին ՀՀ Նախագահի մասնակցությամբ տեղի ունեցավ Իրան-Հայաստան /Կապան-Մեղրի/ այլընտրանքային ճանապարհի բացման արարողությունը: Մեղրի - Կապան էապես ավելի էժան ինքնարժեք ունեցող նոր ճանապարհի երկարությունը 91կմ է:

2008թ. նոյեմբերի վերջին ավարտվեցին Իրան-Հայաստան գազատարի երկրորդ հատվածի շինարարարական աշխատանքները:

2010թ. հունվարի 27-ին Երեւանում գումարվեց հայ-իրանական միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի 9-րդ նիստը, որի արդյունքում ստորագրվեց Փոխըմբռնման հուշագիր: Այդ հուշագրով պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեցին առեւտրատնտեսական, բանկային, տրանսպորտի եւ կապի, գյուղատնտեսության, առողջապահության եւ մյուս բնագավառներում: Ներկայումս հայ-իրանական միջկառավարական հանձնաժողովը լուրջ դերակատարություն ունի հայ-իրանական տնտեսական հարաբերություններում:

Հայ-իրանական առեւտրատնտեսական համագործակցության հարցերի լայն շրջանակ քննարկվեց ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի` 2010 թ. հոկտեմբերի 25-26-ը Թեհրան կատարած այցի շրջանակներում /ՀՀ վարչապետի մակարդակով վերջին այցը ԻԻՀ տեղի է ունեցել 1995 թվականին/: Էներգետիկ եւ առեւտրատնտեսական հարաբերությունների շուրջ քննարկումներն ամփոփվեցին ՀՀ էներգետիկայի եւ բնական պաշարների նախարարության եւ ԻԻՀ էներգետիկայի նախարարության միջեւ, ինչպես նաեւ Փոխըմբռնման հուշագիր ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության եւ ԻԻՀ առեւտրի նախարարության միջեւ կնքված Փոխըմբռնման հուշագրերով:

2016թ. հունիսի 5-ին Թեհրանում ստորագրվեց մուտքի արտոնագրի վերացման մասին փոխըմբռնման հուշագիր, որը Հայաստանի և Իրանի միջև քաղաքական և առևտրատնտեսական հարաբերությունների զարգացմանը խթանող հերթական քայլ էր: Արդյունքում զգալի ավելացել է Իրանից Հայաստան ժամանող զբոսաշրջիկների քանակը:

Այսօր Հայաստանում գրանցված է ավելի քան 3000 իրանական ընկերություն:

Արտահանվող հիմնական արտադրատեսակներն են՝ էլեկտրաէներգիա, միս, անտառանյութ, մետաղի թափոններ:

Ներմուծվող հիմնական արտադրատեսակներն են՝ գազ, նավթամթերք, պոլիմերներ, պարարտանյութ, շինանյութեր:

ՀՀ արտաքին առևտրի գործընկերների շարքում ԻԻՀ-ն 6-րդ տեղում է:

Հայաստանում իրանական ներդրումների և Իրանում հայկական ներդրումների   ցուցանիշները փաստում են, որ հայ-իրանական առևտրատնտեսական հարաբերությունների ներուժը չի իրացվում իր ողջ ծավալով:

Երկկողմ տնտեսական համագործակցության ոլորտի հարցերի և ծրագրերի համակարգմամբ և իրագործմամբ է զբաղվում հայ-իրանական միջկառավարական հանձնաժողովը, որի նիստերն ամեն տարի հաջորդական հերթականությամբ գումարվում են երկու երկրների մայրաքաղաքներում: Միջկառավարական 15-րդ նիստը տեղի է ունեցել 2018թ. փետրվարի 27-ին  Երևանում:

  Միջկառավարական և միջգերատեսչական տասնյակ փաստաթղթերով են կարգավորվում հարաբերությունները ՀՀ և ԻԻՀ նախարարությունների և պետական այլ կառույցների միջև:

1992-2018թթ. ընթացքում ՀՀ-ի և ԻԻՀ-ի միջև կնքվել է ավելի քան 180 փաստաթուղթ:

Հայաստան Իրան առևտրի ծավալները /հազ. ԱՄՆ դոլար/

Իրանից Հայաստան ժամանումները

Ներմուծվող հիմնական ապրանքատեսակներ

• կենդանիներ
• սննդամթերք
• հանքահումքային արտադրանք
• մոլիբդեն
• էլեկտրաէներգիա
• քիմիկատներ
• իրեր` քարից
• գիպսից
• ցեմենտից
• ավտոմեքենաներ
• սարքավորումներ
• արդյունաբերական ապրանքներ

Արտահանվող հիմնական ապրանքատեսակներ

• հանքահումքային արտադրանք
• փայտ
• սննդամթերք
• էլեկտրաէներգիա

Թարմացված է առ 01.08.2018