Երկկողմ հարաբերություններ
Ռուսաստան
Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1992թ. ապրիլի 3-ին:
Երկու պետությունների միջև առկա են սերտ դաշնակցային հարաբերություններ, որոնց բնորոշ է ամենաբարձր և բարձր մակարդակներով երկկողմ փոխայցերի և հանդիպումների ինտենսիվությունը:
Կնքվել է ավելի քան 200 համաձայնագիր, այդ թվում 1997թ. օգոստոսի 29-ի Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագիրը:
Համաձայն 2000թ. սեպտեմբերի 26-ին ընդունված Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև XXI դար ուղղված դաշնակցային փոխգործակցության մասին հռչակագրի` հաստատվել է երկու երկրների ժողովուրդների միջև բարեկամությունը խորացնելու և ամրապնդելու վճռականությունը դաշնակցային լայն փոխգործակցության, բոլոր ոլորտներում կապերի ինտենսիվ խորացման, կովկասյան տարածաշրջանում և ամբողջ աշխարհում հաստատուն խաղաղության, կայունության և երաշխավորված անվտանգության ապահովման միջոցով:
Հանդիսանալով ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահներից մեկը՝ Ռուսաստանն իր ակտիվ մասնակցությունն է ցուցաբերում դրա շրջանակում տարվող կարգավորման գործընթացին:
Դինամիկ զարգանում են միջխորհրդարանական հարաբերությունները և շփումները օրենսդիր իշխանության ղեկավարների մակարդակով: Տարին երկու անգամ հաջորդաբար Հայաստանում և Ռուսաստանում անցկացվում են Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի և Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային ժողովի միջև համագործակցության միջխորհրդարանական հանձնաժողովի նիստերը: Հանձնաժողովի վերջին նիստը կայացել է 2019թ. նոյեմբերի 6-ին Գյումրիում (նախորդը՝ 2019թ. հունիսի 27-28-ին Մոսկվայում):
Երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարների միջև հանդիպումներն ու շփումները կրում են պարբերական բնույթ: Պլանային հենքի վրա անցկացվում են փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող տարբեր հարցերի շուրջ միջագնական խորհրդատվություններ:
Ակտիվ են շփումները գերատեսչական և տարածաշրջանային մակարդակներով:Հայաստանի բոլոր մարզերը ներգրավված են միջտարածաշրջանային համագործակցության ձևաչափում Ռուսաստանի ավելի քան 70 սուբյեկտների հետ, ինչը հայ-ռուսաստանյան փոխգործակցության կարևորագույն տարրերից մեկն է: Հայ-ռուսաստանյան միջտարածաշրջանային համաժողովները անցկացվում են 2011 թվականից: Յոթերորդ միջտարածաշրջանային համաժողովն անցկացվել է Երևանում 2018թ. հունիսի 29-ին:
Պաշտպանական ոլորտում հայ-ռուսաստանյան փոխգործակցությունն ուղղված է երկու պետությունների անվտանգության և Հարավային Կովկասում կայունության ապահովմանը: Հայաստանի տարածքում տեղակայված է ռուսաստանյան 102-րդ ռազմակայանը:
Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող Ռուսաստանի Դաշնության սահմանապահ զորքերի կարգավիճակի մասին 1992թ. սեպտեմբերի 30-ի պայմանագրի դրույթների իրականացման շրջանակներում Հայաստանում Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանապահ վարչությունը հայ սահմանապահների հետ համատեղ իրականացնում է Իրանի և Թուրքիայի հետ պետական սահմանի պաշտպանությունը: 2019թ. հունիսի 3-7 Երևանում անցկացվել է ՀՀ և ՌԴ միջև ռազմատեխնիկական համագործակցության միջկառավարական հանձնաժողովի 14-րդ նիստը: (նախորդները՝ 2018թ. հոկտեմբերի 1-5 Մոսկվայում և 2017թ. սեպտեմբերի 5-8 Երևանում)
2015 թվականից Երևանում գործում է Մ.Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի մասնաճյուղը: Հայ-Ռուսական (Սլավոնական) Համալսարանում և Հայաստանում գործող ռուսաստանյան բուհերի 6 մասնաճյուղերում ուսանում է շուրջ 5.5 հազ. ուսանող:
2017թ. հոկտեմբերի 7-ին Երևանում Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին 2-րդի ներկայությամբ կայացել է Ռուս ուղղափառ նոր եկեղեցու հանդիսավոր բացումը:
Ռուսաստանում բնակվում է ամենամեծ հայ համայնքը: Ռուսաստանում 2010թ. անցկացված մարդահամարի համաձայն, ՌԴ տարածքում բնակվում է ավելի քան 1 մլն 182 հազ հայ: Փորձագիտական գնահատականներով, Ռուսաստանում հայ համայնքի թիվը ներկայումս գերազանցում է 2.5 մլն մարդ: Ռուսաստանում գործում են մի շարք համայնքային կառույցներ, որոնցից ամենախոշորն է «Ռուսաստանի հայերի միությունը»:
Առևտրատնտեսական կապեր
Ռուսաստանը Հայաստանի կարևոր արտաքին տնտեսական գործընկերն է:
Կանոնավոր գործում է Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև տնտեսական համագործակցության միջկառավարական հանձնաժողովը: Հանձնաժողովի 19-րդ նիստը կայացել է Մոսկվայում 2019թ. ապրիլի 4-ին (նախորդ, 18-րդ նիստը՝ Երևանում 2018թ. փետրվարի 20-ին): 2020թ. հանձնաժողովի նիստ չի կայացել COVID-19 համաճարակի պատճառով: 2020թ. հունիսի 23-ին տեսակոնֆերանսի ձևաչափով կայացել է Հանձնաժողովի հայաստանյան և ռուսաստանյան մասերի նախագահներ՝ ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի և ՌԴ կառավարության նախագահի տեղակալ Ալեքսեյ Օվերչուկի հանդիպումը:
Ռուսաստանը Հայաստանի տնտեսությունում արտասահմանյան գլխավոր ներդնողն է: 1991 թվականից կապիտալ ներդրումները կազմում են գրեթե 2.4 մլրդ ԱՄՆ դոլար:
Տարբերակվող կառուցվածքով տարբերվող ռուսական հիմնական ներդրումները ուղղված են էներգետիկ, բանկային, լեռնամետալուրգիական, շինարարության, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտներ:
Հայաստանի և Ռուսաստանի Դաշնության միջև առևտրաշրջանառության ծավալները (հազ. ԱՄՆ դոլար)
|
|
Արտաքին առևտրաշրջանառություն |
Արտահանոմ |
Ներմուծում (ըստ արտահանող երկրի) |
Ներմուծում (ըստ ապրանքի ծագման երկրի) |
|
2020 |
2 155 126.5 (-3.5%) |
675 993.8 (-9%) |
1 638 031.5 (-0.7%) |
1 479 132.7 (-0.7%) |
|
2019 |
2 213 082.8 (+14.9%) |
734 538.4 (+10.3%) |
1 636 125.3 (+17.1%) |
1 478 544.4 (+17.4%) |
|
2018 |
1 924 443.8 |
666 501.7 |
1 394 217.7 |
1 257 942.1 |
|
2017 |
1 712 912.8 |
541 582.6 |
866 643.7 |
1 171 330.2 |
|
2016 |
1 358 306.1 |
374 470.7 |
730 000.0 |
983 835.4 |
|
2015 |
1 173 971.8 |
225 927.2 |
645 954.8 |
948 044.6 |
|
2014 |
1 431 126.2 |
308 250.2 |
800 605.5 |
1 122 876.0 |
|
2013 |
1 445 399.2 |
334 499.1 |
881 308.5 |
1 110 900.1 |
|
2012 |
1 336 525.3 |
279 109.0 |
779 942.8 |
1 057 416.4 |
Այցեր Ռուսաստան
|
2021թ. փետրվարի 17 |
ԱԳ նախարար Արա Այվազյան (աշխատանքային այց) |
|
2021թ. հունվարի 11 |
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (աշխատանքային այց) |
|
2020թ. դեկտեմբերի 7 |
ԱԳ նախարար Արա Այվազյան (աշխատանքային այց) |
|
2020թ. հոկտեմբերի 21 |
ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյան (աշխատանքային այց) |
|
2020թ. հոկտեմբերի 12-13 |
ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյան (պաշտոնական այց) |
|
2019թ. դեկտեմբերի 20 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգ, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ, ԱՊՀ մասնակից-պետությունների ղեկավարների ոչ պաշտոնական հանդիպում) |
|
2019թ. հոկտեմբերի 25 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Մոսկվա, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2019թ. հունիսի 6 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգի միջազգային տնտեսական ֆորում) |
|
2019թ. փետրվարի 25-27 |
Ազգային ժողովի նախագահ Արարատ Միրզոյան |
|
2019թ. հունվարի 25 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (ԵԱՏՄ կառույցներում ՀՀ նախագահության ստանձնում) |
|
2018թ. դեկտեմբերի 27 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան |
|
2018թ. դեկտեմբերի 6 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգ, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
|
2018թ. սեպտեմբերի 8 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան |
|
2018թ. հուլիսի 27 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սանկտ Պետերբուրգ, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2018թ. հունիսի 13-14 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Մոսկվա, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
|
2018թ. հունիսի 6-7 |
ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյան |
|
2018թ. հունիսի 4-5 |
Ազգային ժողովի նախագահ Արա Բաբլոյան |
|
2018թ. մայիսի 14 |
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան (Սոչի, Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստ) |
Այցեր Հայաստան
|
2020թ. նոյեմբերի 21 |
Միջգերատեսչական պատվիրակության այց |
|
2020թ. հոկտեմբերի 9 |
Կառավարության նախագահ Միխայիլ Միշուստին (Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
|
2019թ. նոյեմբերի 10-11 |
ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրով (պաշտոնական այց) |
|
2019թ. հոկտեմբերի 1 |
Նախագահ Վլադիմիր Պուտին |
|
2019թ. ապրիլի 29-30 |
Կառավարության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդև (Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստ) |
Թարմացվել է առ 17.02.2021.